Οι τάσεις στην παγκόσμια εκδοτική βιομηχανία όπως καταγράφηκαν στη
Διεθνή Εκθεση Βιβλίου. Οι παλιοί και οι νέοι παίκτες, οι βεβαιότητες, οι
προσδοκίες, οι ανατροπές
«Εξακολουθούμε να επενδύουμε στο
έντυπο βιβλίο. Ακολουθούμε τη στρατηγική του ζιγκ-ζαγκ. Οταν οι άλλοι
απομακρύνονται από το έντυπο, εμείς επενδύουμε σε αυτό. Αν αυτοί κάνουν
ζιγκ, εμείς κάνουμε ζαγκ». Ο Μάρκους Ντόλε, ο γερμανός διευθύνων
σύμβουλος του μεγαλύτερου εκδοτικού οίκου του κόσμου, του Penguin Random
House (PRH), ήταν σαν να έβαζε τα πράγματα στη θέση τους, μιλώντας σε
μία από τις κεντρικότερες εκδηλώσεις της εφετινής Εκθεσης Βιβλίου της
Φραγκφούρτης. Οι διοργανωτές της Εκθεσης θέλησαν μάλιστα να τονίσουν την
παρουσία του, παραχωρώντας του αποκλειστικά το βήμα στο CEO Panel,
δηλαδή στη συζήτηση όπου συμμετέχουν διευθύνοντες σύμβουλοι από
σημαντικούς εκδοτικούς οίκους, η οποία εφέτος είχε ως θέμα
«Επανεφευρίσκοντας την εκδοτική λειτουργία σε παγκόσμια κλίμακα»
(Re-inventing Publishing at a Global Scale).
Ο Μάρκους Ντόλε, διευθύνων σύμβουλος του μεγαλύτερου εκδοτικού οίκου του κόσμου Penguin Random House
O Μάρκους Ντόλε μίλησε βέβαια για την αλλαγή παραδείγματος στην αγορά του βιβλίου, επισημαίνοντας κυρίως το στοιχείο της άμεσης πρόσβασης στους αναγνώστες, που θα γίνεται όλο και πιο έντονο. Αυτό το συνέδεσε με ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο Penguin Random House, της εύρεσης των βιβλίων του (discoverability ήταν η λέξη που χρησιμοποίησε), σε έναν κόσμο όπου ο αριθμός των φυσικών βιβλιοπωλείων φθίνει. Αλλά στη διάρκεια της ωριαίας εκδήλωσης δεν έπαψε να είναι ο απολογητής του εντύπου. «Το έντυπο βιβλίο θα είναι η κύρια επιχειρηματική δραστηριότητα του PRH» είπε. «Στο Ηνωμένο Βασίλειο τα ψηφιακά προϊόντα μας έχουν φθάσει στο 25% του συνολικού μας τζίρου. Αλλά ακόμη κι αν αυτή η σχέση γίνει 60/40 (έντυπο/ψηφιακό), το έντυπο θα εξακολουθεί να έχει το μεγάλο μερίδιο της δραστηριότητάς μας. Η βασική στρατηγική ιδέα μας είναι ότι το έντυπο θα είναι πάντα σημαντικό, όπως και το ψηφιακό θα είναι επίσης σημαντικό». Για να χρωματίσει περισσότερο αυτή τη θέση του, ο Μάρκους Ντόλε κατέφυγε σε μια υπερβολή: «Μπορούμε να πούμε ότι ακόμη και στα επόμενα 100 χρόνια το έντυπο θα είναι σημαντικό».
Ο Τζον Σάρτζεντ, διευθύνων σύμβουλος του εκδοτικού οίκου Macmillan
Ενας άλλος διευθύνων σύμβουλος μεγάλου εκδοτικού οίκου, ο Τζον Σάρτζεντ του Macmillan, ήρθε, με τη δική του παρέμβαση σε άλλη εκδήλωση της Εκθεσης, να ενισχύσει αυτά που είπε ο Μάρκους Ντόλε, και μάλιστα να δώσει μια ενδιαφέρουσα διάσταση. «Είμαστε στο σημείο που οι άνθρωποι που διαβάζουν ψηφιακά επιστρέφουν στο μελάνι των χάρτινων βιβλίων. Είναι φανερό ότι η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων που διαβάζουν ψηφιακά διαβάζει και έντυπα» είπε ο Τζον Σάρτζεντ, καταρρίπτοντας έτσι τις θέσεις ορισμένων δογματικών των νέων τεχνολογιών για το τέλος του εντύπου. Ανάμεσα στους δύο κόσμους δεν υπάρχουν όρια. Το ψηφιακό καλύπτει το 30% του τζίρου του Macmillan, όπως είπε ο διευθύνων σύμβουλός του. Και έκανε μια ενδιαφέρουσα επισήμανση που συχνά την αγνοούμε: «Η αγορά ως σύνολο έχει χτυπήσει κορυφή. Και αν κοιτάξετε τα τελευταία στοιχεία για τις πωλήσεις ψηφιακών βιβλίων (e-books) που δίνει η Ενωση Αμερικανών Εκδοτών (Association of American Publishers), αυτές βαίνουν μειούμενες».
Ο Ρας Γκραντινέτι, το νούμερο 2 της Amazon
Την αμφίπλευρη σχέση μεταξύ ψηφιακού και εντύπου επιβεβαίωσε και το νούμερο 2 της Αmazon, o Ρας Γκραντινέτι, μιλώντας σε άλλη εκδήλωση της Εκθεσης. Η επιβεβαίωση έγινε μέσα από την παρουσίαση του νέου προγράμματος της Amazon, του MachBook, που θα επιτρέπει στους χρήστες να αγοράζουν σε πολύ χαμηλότερη τιμή απ' ό,τι τώρα ένα ψηφιακό βιβλίο εφόσον αγοράσουν και το ίδιο βιβλίο ως έντυπο. Ορισμένοι σχολίασαν ότι η Amazon ομολογεί έτσι έμμεσα πως τη μερίδα του λέοντος στις πωλήσεις της έχουν τα έντυπα βιβλία. Αυτό ενισχύεται και από το ότι ο Γκραντινέτι δεν έδωσε οικονομικά στοιχεία για τη συμμετοχή του ψηφιακού και του έντυπου βιβλίου στον συνολικό τζίρο της Amazon. Πάντως η Amazon επιμένει με πάθος στο e-book και πολλά από τα γραφήματα που παρουσίασε ο Γκραντινέτι στην εκδήλωση αυτή είχαν σχέση με τα μοντέλα της ψηφιακής διείσδυσης. Είπε για παράδειγμα ότι σε σχέση με τη διείσδυση του ψηφιακού βιβλίου πολλές αγορές βρίσκονται σήμερα στο σημείο στο οποίο ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες το 2009/2010. Και ότι δεν έχει λόγους να αμφισβητήσει πως αγορές όπως η βρετανική, η ιαπωνική και η γερμανική θα πλησιάσουν σε λίγο το αμερικανικό μοντέλο. Παρουσίασε επίσης ένα άλλο γράφημα για να δείξει ότι η Αmazon είναι σήμερα το κύριο όχημα διείσδυσης μη αγγλόφωνου ηλεκτρονικού βιβλίου στις αγγλόφωνες αγορές. Είπε μάλιστα ότι είναι διαθέσιμοι στην Amazon το 77% των ισπανικών ψηφιακών τίτλων, το 51% των γερμανικών, το 25% των ιταλικών αλλά μόνο το 5% των γαλλικών.
Είναι σπάνια η εμφάνιση στελεχών της Amazon σε δημόσιες εκδηλώσεις. Γι' αυτό σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως η εμφάνιση του νούμερο 2. Μερικοί το απέδωσαν στο ότι η Amazon χάνει θέσεις στο ηλεκτρονικό εμπόριο βιβλίου. Εχουν εμφανιστεί και άλλοι παίκτες, με αποτέλεσμα σήμερα το μερίδιό της να έχει πέσει στο 60% από 92% που ήταν ως πριν από λίγο.
Ενας επισκέπτης της έκθεσης θα μπορούσε να διακρίνει την ανομολόγητη αντιπαλότητα μεταξύ εκδοτών και του γιγαντιαίου ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου. Φάνηκε αυτό και σε μια από τις αντιδράσεις του Μάρκους Ντόλε, του διευθύνοντος συμβούλου της Penguin. Σε ερώτηση γνωστού λογοτεχνικού πράκτορα αν οι εκδότες είναι έτοιμοι να αποσύρουν τα βιβλία τους από την Amazon σε περίπτωση που δεν συμφωνούν με τους όρους της, απάντησε: «Είμαι υπέρ της συνεργασίας και όχι της αντιπαράθεσης. Εχουν ανάγκη το περιεχόμενό μας, έχουμε ανάγκη την πρόσβασή τους στους αναγνώστες».
Η έκθεση κυριάρχησε και στα κοινωνικά δίκτυα. Το χάσταγκ της έκθεσης #fbm13 ήταν στην κορυφή του Τwitter στη Γερμανία.
Βασικοί παίκτες ήταν και οι παραδοσιακές εφημερίδες: η «Frankfurter Allgemeine» με καθημερινή ειδική έκδοση για την έκθεση και η «Die Zeit» με δύο καταπληκτικά ένθετα για τη λογοτεχνία και την πόλη της Φραγκφούρτης.
Το ελληνικό περίπτερο, οργανωμένο από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών και το υπουργείο Πολιτισμού, έδωσε στην έκθεση μια αξιοπρεπή ελληνική παρουσία. Δεν υπήρχαν ανεξάρτητα περίπτερα ελλήνων εκδοτών. Τα πυροτεχνήματα του παρελθόντος έχουν σβήσει προ πολλού.
Ο μπλόγκερ, συγγραφέας και ακτιβιστής Σάσα Λόμπο, ένα από τα πρόσωπα του buzz της Φραγκφούρτης
Δεν έλειψαν βέβαια και οι μιντιακές παρουσίες όπως ο μπλόγκερ Σάσα Λόμπο, με την κατακόκκινη μοϊκάνα, περιζήτητος φυσικά στα πάνελ. Ηταν ένα από τα πρόσωπα του buzz. To περίπτερο της τιμώμενης χώρας, της Βραζιλίας, φτιαγμένο όλο από χαρτί, ήταν χαρούμενο και διαδραστικό, αποκαλυπτικό επίσης για ό,τι συμβαίνει στη λογοτεχνία και στην κοινωνία της λατινοαμερικανικής χώρας. Ο πλέον αναγνωρίσιμος από τους βραζιλιάνους συγγραφείς, ο Πάουλο Κοέλιο, αναρτημένος ως αφίσα στα πουλμανάκια της έκθεσης, μας καλούσε να τον ακολουθήσουμε.
Στην έκθεση του 2014 τιμώμενη χώρα θα είναι η Φινλανδία, η ευρωπαϊκή χώρα με τα υψηλότερα ποσοστά ανάγνωσης.
Στους αριθμούς η Φραγκφούρτη χτυπάει ψηλά. Περίπου 7.300 εκθέτες από 100 χώρες και γύρω στους 280.000 επισκέπτες.
Και ένα παράδοξο και μη αναμενόμενο εύρημα: το Literacy Campaing (LitCam) - εκστρατεία αλφαβητισμού - που οργάνωσε η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης έδειξε ότι 7,5 εκατομμύρια Γερμανοί είναι λειτουργικά αναλφάβητοι. Ενα σοκαριστικό στοιχείο. Ακόμη και οι πλούσιες χώρες έχουν τις σκοτεινές πλευρές τους.
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=535433
Ο Μάρκους Ντόλε, διευθύνων σύμβουλος του μεγαλύτερου εκδοτικού οίκου του κόσμου Penguin Random House
O Μάρκους Ντόλε μίλησε βέβαια για την αλλαγή παραδείγματος στην αγορά του βιβλίου, επισημαίνοντας κυρίως το στοιχείο της άμεσης πρόσβασης στους αναγνώστες, που θα γίνεται όλο και πιο έντονο. Αυτό το συνέδεσε με ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο Penguin Random House, της εύρεσης των βιβλίων του (discoverability ήταν η λέξη που χρησιμοποίησε), σε έναν κόσμο όπου ο αριθμός των φυσικών βιβλιοπωλείων φθίνει. Αλλά στη διάρκεια της ωριαίας εκδήλωσης δεν έπαψε να είναι ο απολογητής του εντύπου. «Το έντυπο βιβλίο θα είναι η κύρια επιχειρηματική δραστηριότητα του PRH» είπε. «Στο Ηνωμένο Βασίλειο τα ψηφιακά προϊόντα μας έχουν φθάσει στο 25% του συνολικού μας τζίρου. Αλλά ακόμη κι αν αυτή η σχέση γίνει 60/40 (έντυπο/ψηφιακό), το έντυπο θα εξακολουθεί να έχει το μεγάλο μερίδιο της δραστηριότητάς μας. Η βασική στρατηγική ιδέα μας είναι ότι το έντυπο θα είναι πάντα σημαντικό, όπως και το ψηφιακό θα είναι επίσης σημαντικό». Για να χρωματίσει περισσότερο αυτή τη θέση του, ο Μάρκους Ντόλε κατέφυγε σε μια υπερβολή: «Μπορούμε να πούμε ότι ακόμη και στα επόμενα 100 χρόνια το έντυπο θα είναι σημαντικό».
Εντυπο - ψηφιακό: συγκοινωνούντα δοχεία
Ο Τζον Σάρτζεντ, διευθύνων σύμβουλος του εκδοτικού οίκου Macmillan
Ενας άλλος διευθύνων σύμβουλος μεγάλου εκδοτικού οίκου, ο Τζον Σάρτζεντ του Macmillan, ήρθε, με τη δική του παρέμβαση σε άλλη εκδήλωση της Εκθεσης, να ενισχύσει αυτά που είπε ο Μάρκους Ντόλε, και μάλιστα να δώσει μια ενδιαφέρουσα διάσταση. «Είμαστε στο σημείο που οι άνθρωποι που διαβάζουν ψηφιακά επιστρέφουν στο μελάνι των χάρτινων βιβλίων. Είναι φανερό ότι η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων που διαβάζουν ψηφιακά διαβάζει και έντυπα» είπε ο Τζον Σάρτζεντ, καταρρίπτοντας έτσι τις θέσεις ορισμένων δογματικών των νέων τεχνολογιών για το τέλος του εντύπου. Ανάμεσα στους δύο κόσμους δεν υπάρχουν όρια. Το ψηφιακό καλύπτει το 30% του τζίρου του Macmillan, όπως είπε ο διευθύνων σύμβουλός του. Και έκανε μια ενδιαφέρουσα επισήμανση που συχνά την αγνοούμε: «Η αγορά ως σύνολο έχει χτυπήσει κορυφή. Και αν κοιτάξετε τα τελευταία στοιχεία για τις πωλήσεις ψηφιακών βιβλίων (e-books) που δίνει η Ενωση Αμερικανών Εκδοτών (Association of American Publishers), αυτές βαίνουν μειούμενες».
Ο Τζον Σάρτζεντ έδωσε επίσης μια ενδιαφέρουσα απάντηση για τη φύση
του βιβλίου. Είπε ότι πίστευε πως οι αναγνώστες τώρα θα πριμοδοτούσαν
βιβλία σύντομα. Πειραματίστηκαν αλλά διαπίστωσαν ότι η ψήφος των
αναγνωστών ήταν πολύ καθαρή: καμία έκπτωση. Οι αναγνώστες εξακολουθούν
να αγαπούν τα ογκώδη βιβλία, είτε είναι μυθιστορήματα είτε είναι
δοκίμια. Πρόσθεσε μάλιστα ότι οι αναγνώστες δεν ενδιαφέρονται για τα
λεγόμενα ενισχυμένα ή διαδραστικά βιβλία.
Ανταγωνισμοί, αντιπαλότητες, νέες ισορροπίες
Ο Ρας Γκραντινέτι, το νούμερο 2 της Amazon
Την αμφίπλευρη σχέση μεταξύ ψηφιακού και εντύπου επιβεβαίωσε και το νούμερο 2 της Αmazon, o Ρας Γκραντινέτι, μιλώντας σε άλλη εκδήλωση της Εκθεσης. Η επιβεβαίωση έγινε μέσα από την παρουσίαση του νέου προγράμματος της Amazon, του MachBook, που θα επιτρέπει στους χρήστες να αγοράζουν σε πολύ χαμηλότερη τιμή απ' ό,τι τώρα ένα ψηφιακό βιβλίο εφόσον αγοράσουν και το ίδιο βιβλίο ως έντυπο. Ορισμένοι σχολίασαν ότι η Amazon ομολογεί έτσι έμμεσα πως τη μερίδα του λέοντος στις πωλήσεις της έχουν τα έντυπα βιβλία. Αυτό ενισχύεται και από το ότι ο Γκραντινέτι δεν έδωσε οικονομικά στοιχεία για τη συμμετοχή του ψηφιακού και του έντυπου βιβλίου στον συνολικό τζίρο της Amazon. Πάντως η Amazon επιμένει με πάθος στο e-book και πολλά από τα γραφήματα που παρουσίασε ο Γκραντινέτι στην εκδήλωση αυτή είχαν σχέση με τα μοντέλα της ψηφιακής διείσδυσης. Είπε για παράδειγμα ότι σε σχέση με τη διείσδυση του ψηφιακού βιβλίου πολλές αγορές βρίσκονται σήμερα στο σημείο στο οποίο ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες το 2009/2010. Και ότι δεν έχει λόγους να αμφισβητήσει πως αγορές όπως η βρετανική, η ιαπωνική και η γερμανική θα πλησιάσουν σε λίγο το αμερικανικό μοντέλο. Παρουσίασε επίσης ένα άλλο γράφημα για να δείξει ότι η Αmazon είναι σήμερα το κύριο όχημα διείσδυσης μη αγγλόφωνου ηλεκτρονικού βιβλίου στις αγγλόφωνες αγορές. Είπε μάλιστα ότι είναι διαθέσιμοι στην Amazon το 77% των ισπανικών ψηφιακών τίτλων, το 51% των γερμανικών, το 25% των ιταλικών αλλά μόνο το 5% των γαλλικών.
Είναι σπάνια η εμφάνιση στελεχών της Amazon σε δημόσιες εκδηλώσεις. Γι' αυτό σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως η εμφάνιση του νούμερο 2. Μερικοί το απέδωσαν στο ότι η Amazon χάνει θέσεις στο ηλεκτρονικό εμπόριο βιβλίου. Εχουν εμφανιστεί και άλλοι παίκτες, με αποτέλεσμα σήμερα το μερίδιό της να έχει πέσει στο 60% από 92% που ήταν ως πριν από λίγο.
Ενας επισκέπτης της έκθεσης θα μπορούσε να διακρίνει την ανομολόγητη αντιπαλότητα μεταξύ εκδοτών και του γιγαντιαίου ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου. Φάνηκε αυτό και σε μια από τις αντιδράσεις του Μάρκους Ντόλε, του διευθύνοντος συμβούλου της Penguin. Σε ερώτηση γνωστού λογοτεχνικού πράκτορα αν οι εκδότες είναι έτοιμοι να αποσύρουν τα βιβλία τους από την Amazon σε περίπτωση που δεν συμφωνούν με τους όρους της, απάντησε: «Είμαι υπέρ της συνεργασίας και όχι της αντιπαράθεσης. Εχουν ανάγκη το περιεχόμενό μας, έχουμε ανάγκη την πρόσβασή τους στους αναγνώστες».
Το buzz και τα καυτά σημεία
Η σχέση έντυπου/ψηφιακού βιβλίου ήταν 80/20 στη Διεθνή Εκθεση της Φραγκφούρτης αλλά το buzz, όπως λέμε στην ιντερνετική γλώσσα, το δημιούργησαν τα νέα μέσα και οι νέες τεχνολογίες. Διάσπαρτη η έκθεση με «καυτά σημεία» (hot spots, όπως τα έλεγαν) για τα νέα μέσα. Τον τόνο τον έδωσαν η πρώτη διεθνής έκθεση start up και τα συνέδρια της Frankfurt Akademy CONTEC (Περιεχόμενο Τεχνολογίας) και StoryDrive με θέμα «Fiction is Real» («Η μυθοπλασία είναι πραγματικότητα»). Το τελευταίο συνέδριο ήταν από τα πιο ενδιαφέροντα καθώς έδειξε τις δυνατότητες της αφήγησης μιας ιστορίας σε ποικίλα μέσα (από το βιβλίο και την τηλεόραση ως ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι). Στον διαγωνισμό start up βραβείο πήρε το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο Paperight (www.paperight.com).
Πολλοί νέοι παίκτες της έκθεσης είχαν σχέση με τις νέες τεχνολογίες. Ηταν οι creative players, οι tech specialists και άλλοι. Υπήρχαν και πολλοί παραδοσιακοί νέοι παίκτες, κυρίως μικροί εκδοτικοί οίκοι, ακόμη και αμερικανικοί - στο περίφημο Χολ 8, όπου κυριαρχούσε το τεράστιο περίπτερο του Penguin Random House -, σε αντίστιξη με το φαινόμενο της συγκέντρωσης στον χώρο των μεγάλων εκδοτικών οίκων.
Η σχέση έντυπου/ψηφιακού βιβλίου ήταν 80/20 στη Διεθνή Εκθεση της Φραγκφούρτης αλλά το buzz, όπως λέμε στην ιντερνετική γλώσσα, το δημιούργησαν τα νέα μέσα και οι νέες τεχνολογίες. Διάσπαρτη η έκθεση με «καυτά σημεία» (hot spots, όπως τα έλεγαν) για τα νέα μέσα. Τον τόνο τον έδωσαν η πρώτη διεθνής έκθεση start up και τα συνέδρια της Frankfurt Akademy CONTEC (Περιεχόμενο Τεχνολογίας) και StoryDrive με θέμα «Fiction is Real» («Η μυθοπλασία είναι πραγματικότητα»). Το τελευταίο συνέδριο ήταν από τα πιο ενδιαφέροντα καθώς έδειξε τις δυνατότητες της αφήγησης μιας ιστορίας σε ποικίλα μέσα (από το βιβλίο και την τηλεόραση ως ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι). Στον διαγωνισμό start up βραβείο πήρε το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο Paperight (www.paperight.com).
Πολλοί νέοι παίκτες της έκθεσης είχαν σχέση με τις νέες τεχνολογίες. Ηταν οι creative players, οι tech specialists και άλλοι. Υπήρχαν και πολλοί παραδοσιακοί νέοι παίκτες, κυρίως μικροί εκδοτικοί οίκοι, ακόμη και αμερικανικοί - στο περίφημο Χολ 8, όπου κυριαρχούσε το τεράστιο περίπτερο του Penguin Random House -, σε αντίστιξη με το φαινόμενο της συγκέντρωσης στον χώρο των μεγάλων εκδοτικών οίκων.
Η έκθεση κυριάρχησε και στα κοινωνικά δίκτυα. Το χάσταγκ της έκθεσης #fbm13 ήταν στην κορυφή του Τwitter στη Γερμανία.
Βασικοί παίκτες ήταν και οι παραδοσιακές εφημερίδες: η «Frankfurter Allgemeine» με καθημερινή ειδική έκδοση για την έκθεση και η «Die Zeit» με δύο καταπληκτικά ένθετα για τη λογοτεχνία και την πόλη της Φραγκφούρτης.
Το ελληνικό περίπτερο, οργανωμένο από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών και το υπουργείο Πολιτισμού, έδωσε στην έκθεση μια αξιοπρεπή ελληνική παρουσία. Δεν υπήρχαν ανεξάρτητα περίπτερα ελλήνων εκδοτών. Τα πυροτεχνήματα του παρελθόντος έχουν σβήσει προ πολλού.
Ο μπλόγκερ, συγγραφέας και ακτιβιστής Σάσα Λόμπο, ένα από τα πρόσωπα του buzz της Φραγκφούρτης
Δεν έλειψαν βέβαια και οι μιντιακές παρουσίες όπως ο μπλόγκερ Σάσα Λόμπο, με την κατακόκκινη μοϊκάνα, περιζήτητος φυσικά στα πάνελ. Ηταν ένα από τα πρόσωπα του buzz. To περίπτερο της τιμώμενης χώρας, της Βραζιλίας, φτιαγμένο όλο από χαρτί, ήταν χαρούμενο και διαδραστικό, αποκαλυπτικό επίσης για ό,τι συμβαίνει στη λογοτεχνία και στην κοινωνία της λατινοαμερικανικής χώρας. Ο πλέον αναγνωρίσιμος από τους βραζιλιάνους συγγραφείς, ο Πάουλο Κοέλιο, αναρτημένος ως αφίσα στα πουλμανάκια της έκθεσης, μας καλούσε να τον ακολουθήσουμε.
Στην έκθεση του 2014 τιμώμενη χώρα θα είναι η Φινλανδία, η ευρωπαϊκή χώρα με τα υψηλότερα ποσοστά ανάγνωσης.
Στους αριθμούς η Φραγκφούρτη χτυπάει ψηλά. Περίπου 7.300 εκθέτες από 100 χώρες και γύρω στους 280.000 επισκέπτες.
Και ένα παράδοξο και μη αναμενόμενο εύρημα: το Literacy Campaing (LitCam) - εκστρατεία αλφαβητισμού - που οργάνωσε η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης έδειξε ότι 7,5 εκατομμύρια Γερμανοί είναι λειτουργικά αναλφάβητοι. Ενα σοκαριστικό στοιχείο. Ακόμη και οι πλούσιες χώρες έχουν τις σκοτεινές πλευρές τους.
Σχόλια