Σπανίως επιστρέφω στον τόπο… του
εγκλήματος. Προτιμώ να πηγαίνω στην παρακάτω γειτονιά, παρ’ ότι γνωρίζω
από πείρα ότι η ζωή είναι ένας αέναος κύκλος επαναλαμβανόμενων σκέψεων,
επιθυμιών, πράξεων και παραλείψεων, και ότι τη δεδομένη στιγμή οι
χειρότερες εκδοχές όλων αυτών των συστατικών στοιχείων εφορμούν στην
επιφάνεια και ανελέητα βιάζουν την κανονική ροή των πραγμάτων. Ομως,
αυτή τη φορά αισθάνομαι την ανάγκη να επανέλθω στα περί συλλογικής
ευθύνης, για την οποία έγραψα κάποιες σκέψεις μου μια Κυριακή του
Δεκέμβρη, τότε που όλοι είχαμε στρέψει την προσοχή μας στη φλεγόμενη
βάτο, την Αθήνα. Εκεί έλεγα οτι ο καθένας φέρει ευθύνη για ό,τι
συμβαίνει σήμερα στους νέους μας και κατ’ επέκτασιν στην ελληνική
κοινωνία και είχα δεχτεί κύματα αντιδράσεων από φιλους.
Ψάχνοντας ανάμεσα στα βιβλία μου εντόπισα ένα παλιό, μικρό βιβλίο του Β.Ν. Τατάκη με τον τίτλο «Η Πορεία του Ανθρώπου» (Εκδόσεις των Φίλων). Ο Β.Ν. Τατάκης δεν ζει πια ανάμεσά μας και σίγουρα αν ζούσε θα ήταν από τους πρώτους που θα έσπευδαν να τοποθετηθούν και να προτείνουν ιδέες, καθότι δάσκαλος και μάλιστα στο ανώτατο πανεπιστημιακό επίπεδο. Ο Ανδριώτης Β.Ν. Τατάκης διετέλεσε καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών. Μεγάλη και σημαντική η συγγραφική του παρουσία και ελπίζω ότι μια μέρα θα ασχοληθώ αποκλειστικά και μόνο μαζί του. Ομως, για σήμερα επέλεξα ένα από τα πιο ενδεικτικά κεφάλαια του βιβλίου του «Η Πορεία του Ανθρώπου», αυτό που αναφέρεται στην Ευθύνη των Μεγάλων και την Ευθύνη των Μικρών.
Και συνεχίζει ο δάσκαλος: «Ως προς την
εποχή μας θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν λείπει η αίσθηση της ευθύνης,
αλλά όλο και περισσότερο εμποδίζεται να αποκτήσει την επιθυμητή
καθαρότητά της. Μεγάλα εμπόδια συναντά στον δρόμο της από το πνεύμα του
ψυχολογισμού, που με πολλούς τρόπους κρατάει τον άνθρωπο δέσμιο στο
επιφανειακό, το στενό, το ψυχολογικό εγώ, στη μαρτυρία που παρουσιάζει
ζωηρή η συνειδησιακή κατάσταση της στιγμής. Σήμερα το μεγαλύτερο ίσως
εμπόδιο είναι ο παχυλός υλισμός που περιβάλλει τη ζωή μας. Εμπόδια θα
πει αγώνας. Και καρπός της νίκης στον αγώνα αυτόν είναι η ηθική
ελευθερία και η καθαρότερη συναίσθηση της ευθύνης απέναντι στον εαυτό
μας και στους άλλους… Ως προς την ευθύνη των νέων τώρα. Α, ναι, η ευθύνη
των νέων είναι συνάρτηση της ευθύνης των μεγάλων. Τα τελευταία χρόνια
οι μεγάλοι διαπράττουν κάτι δυσάρεστο: Δεν σέβονται τους νέους. Κι αν σε
κάτι επιδίδονται, είναι να προσπαθούν να τους μετατρέψουν σε όργανα των
πολιτικών και των άλλων επιδώξεών τους…».
Ομως, να συμπληρώσω κι εγώ με τη σειρά μου, όλοι γνωρίζουμε, ο καθένας από τη δική του μικρή ή μεγάλη πείρα, ότι η έλλειψη σεβασμού απέναντι στους νέους έχει τραγικές συνέπειες για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Το να διδάσκεις τους νέους υπευθυνότητα –απ’ όπου απορρέουν και οι εκδηλώσεις σεβασμού– ώστε κάποια στιγμή να καταλήξουν στην αυτοαγωγή, δεν είναι κάτι απλό και συνηθισμένο. Θέλει δουλειά εκ μέρους των μεγάλων, θέλει να αφαιρέσουμε χρόνο από τον χρόνο μας και να δουλέψουμε μαζί με τα παιδιά. Οι γονείς να ξεπεράσουν τον εγωκεντρισμό τους και να μιλήσουν στους νέους –αυτά τα παιδιά–σφουγγάρια του καλού και του κακού– για την αλήθεια της κοινωνίας μας. Για τα υπέρ και τα κατά μιας κοινωνίας που γαλουχήθηκε χύμα, δίχως συντεταγμένες. Μια κοινωνία που σε ελάχιστο χρόνο και χωρίς την ενδιάμεση καλλιέργεια πέρασε από τα επαναστατικά χαρακώματα στην προκλητική χλιδή (κανείς δεν τα βάζει με την αναγκαία ευημερία, να εξηγούμαστε) και που στην ενδιάμεση διαδρομή φόρτωσε τα παιδιά της με χίλια δυο άλλα πράγματα, εκτός από την αναγκαία και βελτιωτική αγωγή. Κρύψαμε, φίλοι μου, από τα παιδιά την αλήθεια. Τα παραμυθιάσαμε με μισόλογα, τα μυήσαμε στη βολική εικονική πραγματικότητα και τα αφήσαμε να πιστεύουν ότι έξω από την πόρτα του σπιτιού υπάρχει η ζούγκλα, όπου για να επιβιώσουν οφείλουν να αποκτήσουν γαμψά και μακριά νύχια. Αυτό τους μάθαμε και τώρα απορούμε που τα γαμψά, μακριά νύχια στρέφονται προς εμάς.
Αν δεν κάνω λάθος, οι νέοι σήμερα
βρίσκονται ακριβώς μπροστά στην πράξη της ανατίναξης. Ανατινάζουν τις
γέφυρες με το κίβδηλο παρελθόν. Το δικό μας παρελθόν. Δεν θέλουν τη
φυσιολογική συνέχεια. Και σ’ αυτή τη διαδρομή χρησιμοποιούν τη δική τους
εφηβική τεχνογνωσία, που μπορεί να μην είναι η ενδεδειγμένη, μπορεί να
μην έχει πανεπιστημιακές σφραγίδες, αλλά διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία
του αυθορμητισμού και της επαναστατικής ανεμελιάς των νέων. Ας το
σεβαστούμε κι ας σκεφθούμε ξανά τις ευθύνες μας, εμείς οι ενήλικες των
παρασκηνίων…
ΥΓ. Το κείμενο αυτό δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή το Δεκέμβριο και ήταν χαμένο στο αρχείο μου. Δεν το είχα τότε ανεβάσει γιατί πίστευα ότι επεφταν μεγάλες δόσεις ευθύνης και κανεις δεν θα τις άντεχε. Τώρα πουχουμε διασκεδάσει αρκετά με τις αποδράσεις και τα λοιπά συναφή,μια χαρά πέφτει το περί ευθυνών μας….
http://ritsmas.wordpress.com/2009/02/24/%CE%B7-%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CF%85%CE%B8%CF%8D%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%AC/
Ψάχνοντας ανάμεσα στα βιβλία μου εντόπισα ένα παλιό, μικρό βιβλίο του Β.Ν. Τατάκη με τον τίτλο «Η Πορεία του Ανθρώπου» (Εκδόσεις των Φίλων). Ο Β.Ν. Τατάκης δεν ζει πια ανάμεσά μας και σίγουρα αν ζούσε θα ήταν από τους πρώτους που θα έσπευδαν να τοποθετηθούν και να προτείνουν ιδέες, καθότι δάσκαλος και μάλιστα στο ανώτατο πανεπιστημιακό επίπεδο. Ο Ανδριώτης Β.Ν. Τατάκης διετέλεσε καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών. Μεγάλη και σημαντική η συγγραφική του παρουσία και ελπίζω ότι μια μέρα θα ασχοληθώ αποκλειστικά και μόνο μαζί του. Ομως, για σήμερα επέλεξα ένα από τα πιο ενδεικτικά κεφάλαια του βιβλίου του «Η Πορεία του Ανθρώπου», αυτό που αναφέρεται στην Ευθύνη των Μεγάλων και την Ευθύνη των Μικρών.
spheres,Photography by Tim Wallace
Ομως, να συμπληρώσω κι εγώ με τη σειρά μου, όλοι γνωρίζουμε, ο καθένας από τη δική του μικρή ή μεγάλη πείρα, ότι η έλλειψη σεβασμού απέναντι στους νέους έχει τραγικές συνέπειες για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Το να διδάσκεις τους νέους υπευθυνότητα –απ’ όπου απορρέουν και οι εκδηλώσεις σεβασμού– ώστε κάποια στιγμή να καταλήξουν στην αυτοαγωγή, δεν είναι κάτι απλό και συνηθισμένο. Θέλει δουλειά εκ μέρους των μεγάλων, θέλει να αφαιρέσουμε χρόνο από τον χρόνο μας και να δουλέψουμε μαζί με τα παιδιά. Οι γονείς να ξεπεράσουν τον εγωκεντρισμό τους και να μιλήσουν στους νέους –αυτά τα παιδιά–σφουγγάρια του καλού και του κακού– για την αλήθεια της κοινωνίας μας. Για τα υπέρ και τα κατά μιας κοινωνίας που γαλουχήθηκε χύμα, δίχως συντεταγμένες. Μια κοινωνία που σε ελάχιστο χρόνο και χωρίς την ενδιάμεση καλλιέργεια πέρασε από τα επαναστατικά χαρακώματα στην προκλητική χλιδή (κανείς δεν τα βάζει με την αναγκαία ευημερία, να εξηγούμαστε) και που στην ενδιάμεση διαδρομή φόρτωσε τα παιδιά της με χίλια δυο άλλα πράγματα, εκτός από την αναγκαία και βελτιωτική αγωγή. Κρύψαμε, φίλοι μου, από τα παιδιά την αλήθεια. Τα παραμυθιάσαμε με μισόλογα, τα μυήσαμε στη βολική εικονική πραγματικότητα και τα αφήσαμε να πιστεύουν ότι έξω από την πόρτα του σπιτιού υπάρχει η ζούγκλα, όπου για να επιβιώσουν οφείλουν να αποκτήσουν γαμψά και μακριά νύχια. Αυτό τους μάθαμε και τώρα απορούμε που τα γαμψά, μακριά νύχια στρέφονται προς εμάς.
east-by-north-east,'The Chair' by Tim Wallace.
ΥΓ. Το κείμενο αυτό δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή το Δεκέμβριο και ήταν χαμένο στο αρχείο μου. Δεν το είχα τότε ανεβάσει γιατί πίστευα ότι επεφταν μεγάλες δόσεις ευθύνης και κανεις δεν θα τις άντεχε. Τώρα πουχουμε διασκεδάσει αρκετά με τις αποδράσεις και τα λοιπά συναφή,μια χαρά πέφτει το περί ευθυνών μας….
http://ritsmas.wordpress.com/2009/02/24/%CE%B7-%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CF%85%CE%B8%CF%8D%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%AC/
Σχόλια