Τρωάδες εναντίον χρυσαυγιτών!

Το αντιφασιστικό έργο του Μιχάλη Κακογιάννη εμπνευσμένο από την τραγωδία του Ευριπίδη, προβάλλεται στις 11 Ιουνίου με αφορμή τα 92 χρόνια από τη γέννηση του σκηνοθέτη

 

«Για μένα, το θέμα είναι να συνειδητοποιήσει κάθε Έλληνας τι έφερε το φασισμό και πώς λειτουργεί ο φασισμός σ΄ αυτήν την ίδια τη ζωή» είχε πει ο μέγιστος Μιχάλης Κακογιάννης. «Φασισμός υπάρχει ακόμα και στις απλές καθημερινές λειτουργίες. Φασισμός υπάρχει πολλές φορές στις σχέσεις των ανθρώπων. Αν δεν  τον ξεριζώσουμε δεν θα πάμε μπροστά».

Πόσο δίκιο είχε ο δημιουργός όταν έλεγε ότι ο μόνος τρόπος για τον ξεριζωμό του φασισμού είναι μια εις βάθος αυτοκριτική, έτσι όπως την έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες στα έργα τους, στις τραγωδίες. Ενα παράδειγμα που συνήθιζε να φέρνει είναι εκείνο των «Τρώαδων» του Ευριπίδη ο οποίος όπως ο Κακογιάννης πίστευε, έγραψε το έργο για έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο: «Νιώθοντας φρίκη από τη σφαγή που διέπραξαν οι Αθηναίοι στη Μήλο, ήθελε - χρησιμοποιώντας τον πόλεμο της Τροίας- να αφυπνίσει τους συγχρόνους του ενάντια στο μιλιταρισμό, στον πόλεμο και στην καταπίεση.»

Το έργο του Ευριπίδη, που είναι η δεύτερη από τις τρεις τραγωδίες του που μεταφέρθηκαν στην οθόνη από τον Κακογιάννη (ανάμεσα στην «Ηλέκτρα» και την «Ιφιγένεια») προβάλλεται και πάλι στο Ιδρυμα Κακογιάννη με αφορμή τη συμπλήρωση 92 χρόνων από τη γέννηση του σκηνοθέτη (11 Ιουνίου  1922 - 25 Ιουλίου 2011).

Στην παραγωγής 1971 ταινία με το εκπληκτικό τρίο πρωταγωνιστριών Κάθριν Χέπμπορν (Εκάβη), Βανέσα Ρέντγκρεϊβ (Ανδρομάχη) και Ζενεβιέβ Μπιζόλ (Κασσάνδρα), ο σκηνοθέτης ακολουθεί πιστά το κείμενο του τραγωδού: μετά την πτώση της Τροίας, οι αιχμάλωτες Τρωαδίτισσες περιμένουν να επιβιβαστούν στα πλοία που θα τις μεταφέρουν στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους η βασίλισσα Εκάβη που θρηνεί το χαμό των δικών της και της πόλης της και η χήρα του Έκτορα, Ανδρομάχη, που ζει ένα ακόμη δράμα καθώς οι νικητές δολοφονούν το μικρό της γιο. Κι ενώ ο Μενέλαος συναντά την άπιστη Ελένη που υπήρξε η αφορμή αυτού του πολέμου, η μάντισσα Κασσάνδρα προφητεύει τα δεινά που περιμένουν τους νικητές κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα.

Εργο εξαιρετικά επίκαιρο για την εποχή που γράφτηκε ( 415 π. Χ) αλλά επίκαιρο και στη δεκαετία του 1970 όταν η κινηματογραφική εκδοχή του Κακογιάννη πρωτοπροβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Κανών. Μήπως όμως δεν είναι επίκαιρο και σήμερα σε μια εποχή όπου βλέπουμε τις αξίες και τις ιδέες να τελούν υπό αμφισβήτηση;

«Ο Ευριπίδης», θα έλεγε ο Μ. Κακογιάννης, «ακόμη και αν επρόκειτο να πληρώσει με εξορία το κουράγιο του, τόλμησε να βγάλει μια κραυγή εξέγερσης. Φτιάχνοντας αυτήν την ταινία, ήθελα να ταυτίσω τη δική μου κραυγή με τη δική του, επειδή και σήμερα πρέπει να αφυπνισθούν οι άνθρωποι...»

Και πράγματι, όταν οι «Τρωάδες» ανέβηκαν στην Αμερική από τον Κακογιάννη, οι εφημερίδες έγραψαν ότι μέσα από την τραγωδία αυτή βλέπουμε τις σημερινές τραγωδίες, όπως π.χ. την τραγωδία της Χιροσίμα. Όταν τις ανέβασε στο Παρίσι, μίλησαν για την Αλγερία.

«Το ανελέητο κατηγορώ της ελληνικής βαρβαρότητας από τον Ευριπίδη έχει σαν άμεσο αντίβαρο την ιδεαλιστική εκτίμησή του για το τι θα έπρεπε να αντιπροσωπεύει  η Ελλάδα. Ο Ευριπίδης εξέφρασε τους φόβους του εκθέτοντας τις σάπιες ρίζες της κοινωνικής ανισότητας, του ρατσισμού, της πολιτικής φιλοδοξίας, της πνευματικής αλαζονείας, του θρησκευτικού δογματισμού. Κι αν η φωνή του ηχούσε παράταιρα στα εφησυχασμένα αυτιά των κριτικών του, αναδρομικά δεν άργησε να θεωρηθεί ως προφητική.»

ΙΝFΟ

Η προβολή θα γίνει την Τρίτη 11 Ιουνίου στις 18:00 με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, ενώ στις 22.00 θα προβληθεί η κωμωδία του Μ. Κακογιάννη «Πάνως ,κάτω και πλαγίως» (1991)

Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Πειραιώς 206, Ταύρος, Αθήνα 177 78,  τηλ. 210 3418 550,  φαξ.  210 3418 570

 

http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=515537