5+1 σημειώσεις για την κρίση
Ιουνίου 9, 2010
Απόψε, όλως εξαιρετικά, το Ιστολόγιο του Ρογήρου φιλοξενεί ένα κείμενο που δεν είναι γραμμένο από τον οικοδεσπότη. Διάφοροι λόγοι με οδήγησαν σ’ αυτήν την επιλογή. Το άρθρο έχει συνταχθεί από τον εξαιρετικό φίλο Κώστα Ζαφείρη, έναν άνθρωπο τον οποίο εκτιμώ ιδιαίτερα για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων και για την ικανότητά του να παρατηρεί με ψυχραιμία και διαύγεια τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. Οι απόψεις του εκφράζουν σε μεγάλο βαθμό κοινούς προβληματισμούς μας. Το θέμα του κειμένου είναι φυσικά η ελληνική κρίση, σε όλα τα επίπεδά της. Για μένα προσωπικά έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί ο Κώστας προβαίνει σε διαπιστώσεις που αφορούν αλλαγές συμπεριφοράς και νοοτροπίας τις οποίες δεν μου επιτρέπει να διακρίνω η απόστασή μου από την πατρίδα. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα κείμενο που καταγράφει τις μεταβολές και τους δισταγμούς μιας κοινωνίας σε σύγχυση και προβληματισμό, μιας κοινωνίας που έχει χάσει όλες σχεδόν τις βεβαιότητες και τις εγγυήσεις του πολύ πρόσφατου παρελθόντος και επιχειρεί να επανακαθορισθεί υπό συνθήκες που κυμαίνονται μεταξύ της βαθιάς ανησυχίας και του πανικού. Παραθέτω το κείμενο του Κώστα χωρίς να αλλάξω απολύτως τίποτα, απλώς προσθέτοντας μερικές προφανείς υπογραμμίσεις:
”1. Μετά από χρόνια, κατά τα οποία νομίσαμε – ατομικά ή/και συλλογικά – ότι τα ζητούμενα της πολιτικής είναι «ουδέτερες» αξίες (αποτελεσματικότητα, διαφάνεια, δημόσια διαβούλευση, λογοδοσία, συνευθύνη και άλλα παλαιά και καινοφανή), που νομίσαμε ακόμα ότι, μια σειρά από τεχνικές διακυβέρνησης μπορεί και να αποσκοπούν στο απροσδιόριστο «γενικό συμφέρον», η πραγματικότητα της κρίσης επαναφέρει με δραματικό τρόπο τις ταξικές σχέσεις, την ταξική ουσία της πολιτικής στο προσκήνιο. Οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία, η συρρίκνωση και η βαθμιαία εξαθλίωση των μεσαίων στρωμάτων, η όξυνση των αντιθέσεων και των χασμάτων , είναι ξανά εδώ. Κι ενώ εμείς ξεθάβουμε τα σκονισμένα αναλυτικά μας εργαλεία μήπως και βγάλουμε άκρη με τη συγκυρία, ο γερο Κάρολος χαμογελάει δικαιωμένος, κάτω από τα γενιομούστακά του.
2. Την ίδια στιγμή που το λεγόμενο πολιτικό σύστημα τραντάζεται από μια καθοριστική κρίση, την ίδια στιγμή που οι σχέσεις εκπροσώπησης διαρρηγνύονται βαθύτατα, την ίδια στιγμή που η «πολιτική» εξοβελίζεται ως κάτι βαθιά βρώμικο και διεφθαρμένο… την ίδια ώρα η Πολιτική επιστρέφει δυναμικά. Και μάλιστα στο σκληρό πυρήνα της: την οικονομία που αποκαλύπτει σχέσεις εξουσίας. Αποκαλύπτεται έτσι ξανά στα μάτια μας ότι η δημοκρατία δεν είναι πασαρέλα κι επικοινωνία, αλλά πεδίο κοινωνικών συγκρούσεων, όσο κι αν πολλοί επιμένουν να τις καμουφλάρουν. Οι πολιτικοί μας εξανίστανται αγανακτισμένοι ότι «δεν είμαστε όλοι ίδιοι». Έχουν δίκιο. Κι επειδή δεν είναι όλοι ίδιοι, κάποιοι είναι μαζί μας – με τις δυνάμεις της εργασίας, με τους μη προνομιούχους, με τους μη έχοντες και κατέχοντες, με τους αδικημένους – και κάποιοι εναντίον μας. Σ’ αυτούς και σ’ αυτές εναπόκειται ν’ αποφασίσουν και να το κάνουν δημόσια γνωστό. Διαφορετικά ας μην κλαίγονται ότι τους παίρνει όλους και όλες μαζί η μπάλα.
3. Καταρρέει η ονειρώδης αυταπάτη ότι μπορούσαμε να διαχειριστούμε ατομικά τη ζωή μας. Ότι διαθέταμε τις στοιχειώδεις εκείνες εγγυήσεις που μας άφηναν περιθώριο καθοριστικών ατομικών επιλογών: στον τρόπο ζωή μας, στη συμπεριφορά μας, στις καταναλωτικές ή μη συνήθειές μας. Ήταν γοητευτική αυτή η αυταπάτη, περιέχουσα μια ψευδαίσθηση ελευθερίας. Σήμερα αυτές οι ελάχιστες εγγυήσεις δεν υπάρχουν και διαπιστώνουμε ότι αυτή η ελευθερία ήταν ολωσδιόλου ανάπηρη καθώς λέει ο ποιητής. Τα μικρά περιθώρια ατομικών επιλογών εξαφανίζονται μπροστά στην ευρύτερη συμπίεση δικαιωμάτων, εναλλακτικών λύσεων, εισοδημάτων και όχι μόνο. Ναι, είμαστε ακόμα διαφορετικοί αλλά: 1. δεχόμαστε τα ίδια χτυπήματα και 2. τα χτυπήματα έχουν την ίδια αφετηρία. Με άλλα λόγια η ίδια τράπεζα μας πιάνει από το λαιμό για τις δόσεις, αδιάφορο αν τα δανεικά τα ξοδέψαμε σε στεγαστικό δάνειο, σε επώνυμα πάσης φύσεως αξεσουάρ, σε ταξίδια, σε ακριβά αυτοκίνητα, ή σε ξενόγλωσσα dvd και βιβλία…
4. Η περιχαρακωμένη και καλά προστατευμένη – νομίζαμε… – ιδιωτική μας σφαίρα παραβιάζεται βάναυσα. Η δημόσια σφαίρα – οι περικοπές, η αβεβαιότητα, η ακρίβεια, η ανεργία, η συνειδητοποίηση του πόσο ανίσχυροι είμαστε τελικά – εισβάλλει θριαμβευτικά στο μικρόκοσμό μας. Οι εντάσεις στο φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον μας, με αφορμή τα «απανωτά πλήγματα» που δεχόμαστε πολλαπλασιάζονται. Η ένταση παραβιάζει τις ερμητικά κλεισμένες θύρες του δήθεν απαραβίαστου ασύλου μας. Ανακαλύπτουμε εκ νέου την ταξική φύση –ακόμα και- των διαπροσωπικών μας σχέσεων. «Ανακαλύπτουμε» -ίσως γιατί μέχρι σήμερα το γνωρίζαμε μόνο θεωρητικά- ότι ανάμεσα μας, ανάμεσα στους φίλους μας υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί, με διαφορετικές δυνατότητες και ευκαιρίες. Ναι θα συνεχίσουμε ν’ αγαπιόμαστε, αλλά σύντομα θα πάψουμε να συχνάζουμε στα ίδια μαγαζιά ή να κάνουμε μαζί διακοπές, δε θα έχουμε περιθώρια να μας απασχολούν και να κουβεντιάζουμε τα ίδια πράγματα. Όσο οι αδήριτες ανάγκες της επιβίωσης και του βιοπορισμού μας θα αναδύονται απαιτητικές, η ανοχή σε συμπεριφορές με άλλες – υλικές ή μη – αναφορές θα εξανεμίζεται. Θα υπάρξουν παρέες που θα διαλυθούν, φιλίες που θα ξεθωριάσουν, σχέσεις που θα μείνουν στα μισά.
5. Όλοι μιλούμε περισσότερο για την κρίση και τις εξελίξεις. Ανοίγουν στόματα και πολλαπλασιάζονται όσοι νιώθουν ότι «κάτι έχουν να πουν». Είναι ενδεικτικό το πόσο αδιάφορα και ανόρεχτα γίνονται πλέον οι γνωστές ποδοσφαιροκουβέντες (για να μιλήσω για κάτι που γνωρίζω) σε χώρους δουλειάς και σε παρέες. Νιώθουμε ότι άλλα είναι τα σοβαρά κι άλλα είναι αυτά που μας καίνε. Συχνά αυτές οι συζητήσεις μοιάζουν κακόφωνες βαβέλ που δεν οδηγούν πουθενά. Συχνά δεν έχουν και νόημα. Ακροβατούν ανάμεσα σε ομαδική ψυχοθεραπεία και σε αδιέξοδα ψυχοδράματα. Δεν υπάρχουν ταμπού και πρωτόκολλα: χωράνε απόψεις από την επίκληση ενός ισχυρού Φύρερ που πρέπει να έρθει, μέχρι αδιαπραγμάτευτες στεντόρειες κραυγές «Όλη η εξουσία στα σοβιέτ». Σ’ αυτές τις επαναλαμβανόμενες, διαρκείς, συγκρουσιακές, τραυματικές, ενοχικές, λυτρωτικές συζητήσεις χτίζονται εύθραυστες συλλογικότητες, ετερόκλητες συμμαχίες, απροσδόκητες συνευρέσεις. Συχνά ο σταμπαρισμένος ρατσιστής εθνικιστής «στη βγαίνει από αριστερά», ενώ ο ιστορικά αριστερός και στρατευμένος κάνει επικλήσεις στην υπευθυνότητα. Οι κουβέντες κρύβουν ρήξεις και κραδασμούς σε στάσιμα νερά, πολλές φορές τις φοβόμαστε, ωστόσο γίνονται. Ανάλογα πως το βλέπει κανείς, ανάλογα με το τι τελικά προσδοκά, όλες αυτές αι συζητήσεις μπορεί απλά να είναι μαζική εκτόνωση την ώρα του καφέ. Ή μπορεί και κάτι άλλο να εγκυμονούν. Θα δείξει…
6. Σ’ αυτό το αδιευκρίνιστο, ομιχλώδες, οργισμένο κι αναβράζον σκηνικό, πληθαίνουν ολούθε οι ετερόκλητες φωνές που, πατώντας σταθερά στη συγκυρία, ευαγγελίζονται τη Μέγιστη Ποθούμενη Σωτήρια Αλλαγή. Την Εκτροπή. Γιατί περί αυτού πρόκειται: οι πληρωμένοι ρουφιανεύοντες νυν και αει κονδυλοφόροι και οι οσφυοκάμπτες διανοούμενοι προσδοκούν εν μέσω σκοτεινών ονειρώξεων την έλευση του Ικανού Αυτοδημιούργητου Επιχειρηματία εκθειάζοντας αρετές και προτερήματα. Ο πάλαι ποτέ ευφυής, αλλά σήμερα ανερμάτιστος, αγόμενος και φερόμενος Μίκης με νέο – πολλοστό! – διάγγελμά του καλεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε ξεκάθαρη συνταγματική εκτροπή: να διορίσει κυβέρνηση άξιων και ικανών (ποιών;) που θα προκηρύξει εκλογές για Συντακτική Εθνοσυνέλευση. Από κοντά κι ο Καρατζαφύρερ σε επιδείξεις σοβαρότητας και εθνικής ευθύνης, στο απλόχερο κι ευρύχωρο βήμα που του παρέχουν τα κανάλια, οραματίζεται οικουμενικές κυβερνήσεις εθνικής σωτηρίας. Όσο για τον Πάγκαλο –της γνωστής οικογενείας- αλλά και το Φον Μιχαλάκη μιλάει η πρακτική τους. Αλλά και στο μικρόκοσμο. Ο συνδικαλιστής της ΔΑΚΕ, ο ίδιος που πέρσι τέτοια εποχή έβαζε και τα δυο χέρια στη φωτιά για την ακεραιότητα και τη σοφία του Καραμανλή, ρητόρευε προχθές ωρυόμενος προς τους πολιτικούς «αποτύχατε κύριοι αποτύχατε! Να έρθει κυβέρνηση τεχνοκρατών να μας σώσει». Αλλά και οι άκαπνοι ταλιμπάν του νέο παπανδρεϊσμού στη Χίο (για παράδειγμα), απαγορεύουν με ειδικό ουκάζιο τη συμμετοχή αιρετών του ΠΑΣΟΚ στην αυτοδιοίκηση σε συσκέψεις για τον «Καλλικράτη» ή συκοφαντούν θρασύδειλα απεργούς εκπαιδευτικούς, έχουν βλέπεις επωμιστεί τη σωτηρία μας πέρα από θεσμούς κι επιλογές κι έχουν πάρει στα σοβαρά το ρόλο τους! Τέλος, ο προώρως γηράσας, φευγομενοφεύγω, πατερούλης Αλαβάνος προτείνει «χαλαρή σχέση με τη Βουλή για το ΣΥΡΙΖΑ» – τώρα που δεν είναι πλέον Βουλευτής ο φαρισαίος! -. Όποιος μιλήσει για θεσμούς και δημοκρατία εισπράττει τη χλεύη, φαντάζει γελοίος. Απέναντι σ’ όλα αυτά είναι απείρως εντιμότερη και πιο ξεκάθαρη η στάση των σταλινικών πρωθιερέων του ΚΚΕ περί συντάγματος, αλλαγής του και ανατροπής του ακόμη. Στο κάτω κάτω έχει και μια σοβαρή ιστορική τεκμηρίωση και αναφορά. Η ουσία είναι ότι η Εκτροπή υπάρχει πλέον σε πολλά μυαλά, μπαίνει «νομιμοποιημένη» σε συζητήσεις. Δε θα είναι, ας ελπίσουμε, εκτροπή της ξιφολόγχης και της ερπύστριας, μπορεί να ενδυθεί άλλο μανδύα, αλλά θα σημαίνει έτσι κι αλλιώς: περιστολή δικαιωμάτων, αυταρχικές λύσεις, εκχώρηση ελευθεριών, περισσότερη βουβαμάρα, περισσότερη ιδιώτευση. Θα περίμενε κανείς μια σθεναρή αντίσταση από το υπάρχον πολιτικό προσωπικό. Σε τελική ανάλυση έχουν εκλεγεί, εκτός των άλλων και για να υπερασπίζουν κάποιους θεσμούς. Σιωπούν ντροπαλά. Αλλά στο βάθος αναρωτιέμαι, πόσοι και πόσες από τους 300 για παράδειγμα δεν είναι έτοιμοι για δουλοπρεπείς γονυκλισίες στον αυριανό «Καίσαρα» που θα τους εξασφαλίσει την ασήμαντη πολιτική τους επιβίωση, και τον πολιτικό τους «άρτον τον επιούσιον». Αλλά όταν τη Δημοκρατία, τη λειψή δημοκρατία έστω δεν την υπερασπίζεσαι, γίνεται Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Κι όλοι ξέρουμε τι ακολούθησε…”
Επισημάνσεις Ρογήρου: Ας μου επιτραπεί να διατυπώσω κι εγώ κάποιες σκόρπιες σκέψεις για ό,τι συμβαίνει. Πέρασε ήδη ένας μήνας από τότε που κατέθετα την αγωνία μου για το μέλλον της Ελλάδας, δύο μήνες από τότε που η χώρα υπαγόταν στον μηχανισμό “σωτηρίας” του ΔΝΤ (ή, αν προτιμάτε της τρόικας ΔΝΤ-ΕΚΤ-Ευρωπαϊκής Επιτροπής), και ειλικρινά δυσκολεύομαι να διακρίνω τί ακριβώς άλλαξε, τί ακριβώς συντελέσθηκε από τη μία ή την άλλη ημερομηνία. Οι βάναυσες περικοπές των μισθών και των συντάξεων είναι σίγουρα γεγονός. Η κατάργηση του συνόλου σχεδόν των εργασιακών και κοινωνικοασφαλιστικών δικαιωμάτων μια βεβαιότητα που πρόκειται να πραγματοποιηθεί λίαν προσεχώς. Η εντεινόμενη ασφυξία της αγοράς το ίδιο. Από κει και πέρα τί; η αίσθηση μιας ζοφερής ατμόσφαιρας που φέρνει μαζί της τη συμφορά αλλά δεν είναι εύκολο να διακρίνεις τί απ’ αυτήν ανήκει ήδη στην πραγματικότητα και τί είναι οπτασία ή προβολή στο μέλλον. Πανικός και απάθεια μαζί. Ελάχιστες πράξεις. Ακόμη πιο λίγες προτάσεις για λύσεις. Σε μια ώρα που η Αριστερά είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε, ένα τμήμα της συνεχίζει να ζει μακάριο στον εικονικό του κόσμο, δέσμιο ιδεοληψιών που λίγα μπορούν να προσφέρουν για μια ρεαλιστική αντιμετώπιση της κρίσης, ενώ ένα άλλο αλληλοσπαράσσεται, βγάζει στην επιφάνεια τους πιο μικροπρεπείς εγωϊσμούς του, μας δίνει να καταλάβουμε ότι δεν είναι καν απλό άθροισμα μονάδων, παρά ένα σώμα που διαλύεται με την ακλόνητη πεποίθηση ότι κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Όσο για τις πολιτικές δυνάμεις των “κομμάτων εξουσίας” αυτές κινούνται σαν ένα ωραίο εκκρεμές ανάμεσα στον αγώνα για την προάσπιση τιποτένιων μικροκομματικών σκοπιμοτήτων και στον ρόλο του θλιβερότατου μεταπράτη. Αυτόν τον τελευταίο ρόλο τον διεκδικεί επίζηλα και μεγάλη μερίδα του “σοβαρού” Τύπου, καθώς “έγκριτα” έντυπα συναγωνίζονται να μας πείσουν ότι το “ΔΝΤ είναι φίλος μας” και βγάζουν άναρθρα κελεύσματα για υπακοή. Καταξιωμένοι σχολιαστές εφευρίσκουν τον “Μπάρμπα Μήτσο” από τα βάθη της ελληνικής επαρχίας για να του φορτώσουν όλες τις αμαρτίες της νεότερης Ελλάδας, από τους εξοπλισμούς ως τη δημιουργία κρατικών οργανισμών με ομιχλώδες αντικείμενο και πιθανό σκοπό το βόλεμα ημετέρων. Μέσω του κατασκευάσματος της συλλογικής ευθύνης προωθείται η δημιουργία πειθήνιων μαζών που δεν πρόκειται να σηκώσουν ξανά κεφάλι ούτε να αντιμιλήσουν, γιατί στο κάτω-κάτω “φταίμε όλοι”.
Προφανώς, μπορεί να αντιταχθεί εκ νεόυ το γνωστό επιχείρημα ότι “δεν προτείνονται λύσεις”. Θα απαντήσω ότι η διατύπωση προτάσεων προϋποθέτει τον καθορισμό των επιδιωκόμενων στόχων. Και από αυτή την άποψη βλέπω μόνο το απέραντο κενό. Με άλλα λόγια δεν μπορώ να κατηγορήσω το ΔΝΤ επειδή επέβαλε ένα πρόγραμμα “εξυγίανσης” του οποίου αποκλειστικός στόχος είναι η διασφάλιση των απαιτήσεων των πιστωτών του ελληνικού Δημοσίου. Αυτή είναι σε τελική ανάλυση η δουλειά του. Από την ελληνική κυβέρνηση, από τις ελληνικές πολιτκές δυνάμεις εν γένει, περιμένω άλλα πράγματα. Και όχι μόνο δεν τα βλέπω, αλλά και δεν ελπίζω πια. Παρακαλώ θερμά, ας ανεβεί επιτέλους στη σκηνή η κοινωνία των πολιτών. Όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά για να αποδείξει ότι είναι κάτι απτό και υπαρκτό κι όχι ένα νεφελώδες κατασκεύασμα που ευφάνταστοι σύμβουλοι έβαλαν στα στόματα μέτριων πολιτικών.
* Share this:
* Facebook
*
*
Ετικέτες:πολιτικά κόμματα, συνταγματική εκτροπή, ταξικές σχέσεις, ΔΝΤ, Ελλάδα, Κώστας Ζαφείρης, Πολιτική, ΣΥΝ/ ΣΥΡΙΖΑ, Τύπος, ιδιωτική σφαίρα ζωής, κρίση, κοινωνία των πολιτών
Αναρτήθηκε στις Πολιτική | 22 σχόλια »
Ζητείται ελπίδα…
Μαΐου 7, 2010
Όταν πριν από επτά περίπου μήνες ξεκινούσα αυτό το ιστολόγιο ομολογώ ότι φλέρταρα με την ιδέα να το χρησιμοποιήσω ως βήμα έκφρασης των απόψεών μου σχετικά με όλα τα θέματα που με ενδιέφεραν. Έτσι, ανάμεσα στις αρχικές αναρτήσεις του ιστολογίου είχα δημοσιεύσει κι ένα μικρό (και μάλλον κοινότοπο) άρθρο πολιτικού περιεχομένου, το οποίο αντιμετώπιζε το γεγονός της πρόσφατης, τότε, εκλογής της κυβέρνησης με αρκετή αισιοδοξία. Δεν χρειάζεται να πω ότι από τότε πολλά άλλαξαν. Σε καθαρά “ιστολογικό” επίπεδο, γρήγορα αντιλήφθηκα ότι ένα ακόμα ιστολόγιο ποικίλης ύλης δεν είχε ουσιαστικό λόγο ύπαρξης. Κατάλαβα (και σ’ αυτό βοήθησαν πολύ οι φίλοι σχολιαστές και αναγνώστες) ότι το καλύτερο (και για μένα και για εκείνους) που μπορούσα να κάνω ήταν να εστιάσω την προσοχή μου στο αντικείμενο που αγαπούσα περισσότερο, δηλαδή την Ιστορία και μάλιστα αποκλειστικά τις περιόδους που για διάφορους λόγους θεωρούσα συναρπαστικότερες. Έτσι καταλήξαμε σε ένα αμιγώς ιστορικό ιστολόγιο, επιλογή για την οποία δεν μετανιώνω καθόλου.
Για πολλούς και διάφορους λόγους δεν είχα κατορθώσει να ανανεώσω το ιστολόγιο εδώ και πέντε εβδομάδες. Εδώ και κάποιες μέρες είχα έτοιμο ένα κομμάτι (το πρώτο της σειράς) για τον Διονύσιο των Συρακουσών και χθες μπόρεσα να το επεξεργαστώ και να το δημοσιεύσω. Καλώς ή κακώς, δεν είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι η επικαιρότητα πρέπει να τους υπαγορεύει τους ρυθμούς της ζωής τους. Χτες, όμως, τα πράγματα διέφεραν: οι συγκυρίες το έφεραν ώστε η βαθειά κρίση που ταλανίζει τη χώρα μας να γνωρίσει μια (πρώτη; πρόσκαιρη σε αναμονή άλλων;) δραματική κορύφωση. Και πράγματι ένιωσα ενοχές που συνέχισα μια δραστηριότητα που μου χαρίζει ευχαρίστηση την ίδια ώρα που οι εγκληματικές πράξεις ανθρωποειδών (κτηνωδώς βλακών, ασυγχώρητα φανατικών ή σιχαμένων υπηρετών δόλιων σχεδίων – κρατείστε την εκδοχή ή τις εκδοχές που θεωρείται πιο πιθανή/ πιθανές) έκοβαν το νήμα τεσσάρων ζωών. Όταν ζεις 2.500 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα αδυνατείς μερικές φορές να νιώσεις έγκαιρα τον σφυγμό των γεγονότων. Κι έτσι ξαφνικά ό,τι συνέβαινε στην Αθήνα έκανε τον Διονύσιο, τον Ρογήρο ή τον Φρειδερίκο να χάσουν την όποια αξία μπορεί να είχαν στο πλαίσιο μιας απλής αφήγησης ιστορικών γεγονότων. Σαν μια μικρή εξιλέωση για την αστοχία, σαν εκπλήρωση ενός χρέους απέναντι στον εαυτό μου, τα αγαπημένα μου πρόσωπα και τους φίλους μου (που βλέπουν με απόγνωση αυτά που συμβαίνουν τώρα στην Ελλάδα και, κυρίως, τα χειρότερα που πρόκειται να έρθουν), είπα κι εγώ να γράψω δυό γραμμές, αναζητώντας μια εξήγηση και, πρωτίστως, μια ελπίδα, ξέροντας ότι πολλοί πιο άξιοι ιστολόγοι τα έχουν ήδη πει καλύτερα.
Ποιός φταίει; Ναι, πρέπει καταρχήν να δεχτώ αυτό που μας λένε, δηλαδή ότι όλοι φταίμε για τη σύγχρονη ελληνική κατάντια. Όταν, όμως, λέμε όλοι πρέπει να εννοήσουμε κάθε φυσικό πρόσωπο που έζησε ή ζει στη χώρα αυτή και κάθε νομικό πρόσωπο που άσκησε ή ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα (άρα και τον μετανάστη που προσαρμόσθηκε στα καθ’ ημάς ήθη, και την “αλλοδαπή” επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και τους δανειστές του δημοσίου μας, ανεξαρτήτως ιθαγένειας ή έδρας). Οι απλοί άνθρωποι φταίμε γιατί γίναμε συνένοχοι στην καταστροφή της χώρας μας, με αντάλλαγμα τον διορισμό του παιδιού μας στο δημόσιο και στις επιχειρήσεις του ή την νομιμοποίηση του αυθαιρέτου μας. Φταίμε γιατί οι σχέσεις με τους πολιτικούς μας πήραν τέτοια μορφή που μπροστά τους ωχριούν οι πελατειακές σχέσεις στα χρόνια της Ρώμης. Φταίμε γιατί χτίσαμε όπως και όπου βρίσκαμε, καταστρέφοντας το φυσικό περιβάλλον και σοδομίζοντας κάθε έννοια αισθητικής. Φταίμε γιατί φοροδιαφύγαμε ή γίναμε συνένοχοι και ανεχθήκαμε τη φοροδιαφυγή συμπολιτών μας, ξεχνώντας ότι κάθε ευρώ φόρου που χανόταν, χανόταν και για τα σχολεία των παιδιών μας, τα νοσοκομεία μας ή τους δρόμους στους οποίους οι ίδιοι θα κυκλοφορούσαμε. Φταίμε λοιπόν… Όμως, δεν είναι ίδια η ευθύνη όλων μας. Το πιο μεγάλο μερίδιο ανήκει στους ηγέτες μας, στις πολιτικές, οικονομικές και πνευματικές ελίτ, με δυό λόγια σε όσους καθόρισαν, άμεσα ή έμμεσα, τους κανόνες του παιχνιδιού. Το να στοχοποιούμε και να ενοχοποιούμε συλλήβδην κοινωνικές ή επαγγελματικές ομάδες δεν βοηθά και πολύ, εκτός κι αν ο σκοπός είναι η δημιουργία μιας κατ’ ευφημισμόν κοινωνίας που θα απαρτίζεται από πειθήνια και υποτακτικά όντα. Να γιατί ο καταναγκασμός σε ομολογίες του τύπου “κι εγώ φταίω για τη χρεωκοπία της χώρας” δεν έχει καμία χρησιμότητα αν στόχος είναι η αναδιάρθρωση της κοινωνίας σε υγιείς βάσεις. Με πολίτες ηττημένους και γεμάτους ενοχές δεν πας πουθενά, εκτός κι αν σκοπός σου είναι να γίνεις ο δικτάτοράς τους.
Το νεοελληνικό κράτος χτίστηκε πάνω σε σαθρά θεμέλια. Εξαρτημένο από ξένες δυνάμεις (στις οποίες χρωστούσαμε εν πολλοίς την ύπαρξη του κράτους μας και εν μέρει την εθνική μας ταυτότητα), έχοντας υιοθετήσει όλες τις παθογένειες τις οθωμανικής διοίκησης (χωρίς να πάρει τίποτε από τα θετικά της), το κράτος μας πορεύτηκε κουτσά στραβά, ελπίζοντας στις ευτυχείς συγκυρίες, στις φωτεινές εξαιρέσεις και στον όποιο πατριωτισμό των πολιτών του. Οι πολιτικοί του συχνά αποδεικνύονταν είτε απλώς ανεπαρκείς είτε μεταπράττες αλλότριων συμφερόντων (και κάποιες φορές και τα δύο). Ακόμη και μετά την μεταπολίτευση τα μοιραία σφάλματα συσσωρεύονταν. Κοινωνική πολιτική με δανεικά, υπερδιόγκωση του δημόσιου τομέα και οργάνωσή του με τρόπο που ούτε τον πολίτη υπηρετούσε ούτε τα ίδια τα συμφέροντα του κράτους (οι υπεράριθμοι υπάλληλοι του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ δεν αυτοδιορίζονταν: οι πολιτικοί μας αντιμετώπιζαν το Δημόσιο σαν πάρκινγκ ψηφοφόρων), διασπάθιση των κοινοτικών κονδυλίων και ενισχύσεων. Όμως, οι επιδοτήσεις που μας έδινε απλόχερα η ΕΕ δεν είχαν ως σκοπό ούτε να γεμίσουν τις τσέπες των εκάστοτε εκλεκτών του καθεστώτος ούτε να γίνουν χαρτζηλίκι των μικρομεσαίων ή των αγροτών για να ξοδευτούν σε τζιπούρες και πορνομπάρ. Σκοπούσαν, λ.χ. ως προς του αγρότες να τους ενισχύσουν στη μετάβαση σε καλλιέργεις που κρίνονταν βιώσιμες και σχετικά επικερδείς για το μέλλον ή, απλούστατα, σε άλλα επαγγέλματα. Κι ακόμη στη δημιουργία εκπαιδευτικών και επιχειρηματικών δομών που θα καθιστούσαν την κοινωνία και την οικονομία μας ανταγωνιστική. Καμία ελληνική κυνέρνηση δεν είπε την αλήθεια στους πολίτες ούτε τους οδήγησε σε επιλογές που θα μπορούσαν να αποδειχθούν επωφελείς.
Ειδικά η κυβέρνηση των ετών 2004-2009 κέρδισε με το σπαθί της τον τίτλο της χειρότερης από τη μεταπολίτευση και πέρα. Σαν έτοιμη από καιρό, υιοθέτησε όλες τις κακές συνήθειες της προκατόχου της και τις επιδείνωσε. Αποδείχθηκε ανίκανη ακόμη και να διεκπεραιώσει τις τρέχουσες υποθέσεις. Δανείστηκε ασύστολα τεράστια ποσά. Υπερδιόγκωσε το Δημόσιο, πολλαπλασιάζοντας τους υπαλλήλους του, τους δημόσιους οργανισμούς άνευ αντικειμένου, τα αμειβόμενα ΔΣ και επιτροπές. Κι όλα αυτά χωρίς να υπολογίσουμε την απίστευτη διαφθορά.
Η διάδοχός της γρήγορα διακρίθηκε στους ερασιτεχνισμούς και τις αδεξιότητες. Με “αθωώτητα” ανακάλυψε ξαφνικά τη μαύρη τρύπα των δημοσιονομικών κι έπειτα άρχιζε να διαλαλεί την αδυναμία και τον κίνδυνο χρεωκοπίας urbi et orbi. Με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα αυτοστοχοποιήθηκε, προσελκύοντας τα κάθε λογής αρπακτικά της κερδοσκοπίας. Έπειτα, κι ενώ ζητιάνευε βοήθεια, άρχισε να κάνει διπλωματικά παιχνίδια σχετικά με το ποιός θα ήταν ο καλύτερος σωτήρας κι επικαλέσθηκε το ευαγές ίδρυμα που λέγεται ΔΝΤ, αντί να πιέσει για μια 100% ευρωπαϊκή λύση. Πρέπει να προσέχεις τί εύχεσαι, γιατί μπορεί να σου συμβεί. Ελλείψει στιβαρών ηγετών στην Ευρώπη, το ΔΝΤ μπήκε στο παιχνίδι. Έπειτα το καλέσαμε να κοπιάσει. Άλλο, που δεν ήθελε. Κι, όμως, μπορούσαμε να καθορίσουμε μόνοι μας σε κάποιο έστω βαθμό τους όρους τους προγράμματος “εξυγίανσης” της οικονομίας και της κοινωνίας μας, αντί να αφήσουμε την υπόθεση αυτή σε ανθρώπους που (λογικότατα) αδιαφορούν για την ευμάρεια και το βιοτικό επίπεδό μας.
Μπορούν τα μέτρα να μας σώσουν; Τα μέτρα λιτότητας που συμφωνήθηκαν (επιβλήθηκαν;) έχουν συγκεκριμένο χαρακτήρα και μονοσήμαντη κατεύθυνση. Άγριες περικοπές μισθών και συντάξεων, απώλεια εργασιακών κεκτημένων, κατακρεούργηση ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων. Κι ακόμα, τσεκουράτη διπλή αύξηση του ΦΠΑ και των έμμεσων φόρων. Στο βάθος; Νέες περικοπές και μειώσεις, απώλεια και των τελευταίων εργασιακών και κοινωνικοασφαλιστικών δικαιωμάτων, νέοι φόροι και εισφορές, συρρίκνωση της δημόσιας εκπαίδευσης και του δημόσιου συστήματος υγείας, οριστικό τέλος του κοινωνικού κράτους, Καμία διαρθρωτική αλλαγή που θα χτυπήσει τις πάγιες παθογένειες του νεοελληνικού κράτους. Όπως διαπιστώνουμε, τα μέτρα έχουν σαφείς κερδισμένους, για τη διάσωση των οποίων λειτουργούν (οι ελληνικές τράπεζες, εν γένει η επιχειρηματική ελίτ της χώρας, οι δανειστές της κ.λπ.) και αδιαμφισβήτητα χαμένους (τους μισθωτούς και συνταξιούχους). Πώς είναι δυνατό να τύχουν λαϊκής αποδοχής; Επομένως, είναι ατελέσφορα αν ο στόχος είναι να οδηγηθεί η χώρα σε καλύτερη πορεία. Μου δημιουργείται η εντύπωση ότι για κάποιους η Ελλάδα είναι ένα πολύ ενδιαφέρον πειραματόζωο (ως ευρωπαϊκό κράτος και μέλος της ευρωζώνης είναι πολύ πιο ενδιαφέρον από την Αργεντινή του 2001) στο οποίο μπορούν να δοκιμαστούν οι πιο ακραίες νεοφιλελεύθερες πρακτικές (κι όποιος αντέξει). Το ΔΝΤ είναι από τη φύση του οργανισμός εμφορούμενος από τέτοιες ιδέες. Όσο για την ΕΕ, τόσο σε επίπεδο πολιτικών ηγεσιών όσο και σε θέσεις κλειδιά της γραφειοκρατίας έχουν πληθύνει επικίνδυνα αυτοί που ασπάζονται τις συμπαθείς αυτές αγγλοσαξωνικές ιδέες περί απολύτως ελεύθερης αγοράς, που μπορούν να μας γυρίσουν σε μαύρες σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας. Ακόμα. λοιπόν, κι αν τα μέτρα “πετύχουν”, αυτό που θα έχει συμβεί θα είναι μια χώρα με καλύτερους αριθμούς ως προς το δημοσιονομικό χρέος και ταυτόχρονα με ανεργία 30% και μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της εξαθλιωμένο (ενώ όλο σχεδόν το υπόλοιπο θα έχει απωλέσει κάθε ελπίδα ”βελτίωσης” του βιοτικού του επιπέδου). Μπορείτε, ακόμη, να φανταστείτε τί είδους κοινωνικές αναταραχές μπορεί να συνεπάγεται μια τέτοια κατάσταση. Και τώρα σκεφτείτε ότι πληθαίνουν οι φωνές (βλ. την πρόσφατη αρθρογραφία του Πωλ Κρούγκμαν) που υποστηρίζουν ότι, κατά πάσα πιθανότητα, ούτε αυτούς τους “νεοφιλελεύθερους” στόχους δεν πρόκειται να πετύχει το πρόγραμμα λιτότητας. Οπότε και αναδιαπραγμάτευση του χρέους θα χρειαστεί (πείτε την απλά στάση πληρωμών ή μάλλον χρεωκοπία) και έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη (οπότε τσιμπάτε με το καλημέρα μια γενναιότατη υποτίμηση που θα διαλύσει την αγοραστική δύναμη του κατοίκου της Ελλάδας). Οπότε; Μπορεί κάτι να μας σώσει;
Ποιοί αποκλείεται να μας σώσουν: Το καταλάβατε: μεταξύ άλλων, οι “μεγαλοδημοσιογράφοι” μας και η κατ’ όνομα “πνευματική” ηγεσία μας. Χρονίως πάσχοντες από ιδεοληπτικές αγκυλώσεις, επιφανειακοί, υπηρέτες συμφερόντων, όλοι διαγκωνίζονται να πλειοδοτήσουν στον ξεπεσμό της ελληνικής κοινωνίας. Πάνω απ’ όλα μ’ εντυπωσιάζει πόσες φωνές πρότειναν εσχάτως ως λύση τη… συνταγματική εκτροπή (την οποία ονομάζουν ευσχήμως αναστολή ισχύος συνταγματικών διατάξεων ή συγκρότηση “κυβέρνησης σοφών” στην οποία θα μετέχουν αιφνιδίως πλουτίσαντες μεγαλοεπιχειρηματίες και γραφικοί απόμαχοι της διπλωματίας και της πολιτικής ζωής). Ο Θεός να μας φυλάει από αυτό που απεργάζονται τα μυαλά τους!
Τί μπορεί να βοηθήσει; Ακόμη και τώρα που είναι πολύ αργά, είναι δυνατό να γίνουν κάποιες σωτήριες κινήσεις.
- Λύση δεν είναι αφεαυτής η διόρθωση των οικονομικών μεγεθών, αλλά η ανάπτυξη που θα βοηθήσει και τις επιχειρήσεις και τους μισθωτούς.
- Έλεγχος της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής. Η παραοικονομία υπολογίζεται σε μεγέθη που κυμαίνονται μεταξύ του 30% και του 50% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας. Αν ελεγχθεί έστω και το ένα τέταρτό της, το Δημόσιο θα έχει απίστευτο κέρδος και θα εισπράξει φόρους που δεν έχει ονειρευτεί.
- Κατανομή των βαρών κατά τρόπο δίκαιο και αναλογικό. Άρα, και οι επιχειρήσεις πρέπει να επωμισθούν κάποια φορολογικά βάρη και να μη μείνουν στο απυρόβλητο λόγω ιδεοληψιών περί απολύτως ελεύθερης αγοράς.
- Ορθολογική αναδιάρθρωση του υπερτροφικού δημόσιου τομέα, έτσι ώστε να εξυπηρετεί τον πολίτη και το κρατικό συμφέρον. Σταδιακή κατάργηση άχρηστων οργανισμών και διευθύνσεων (χρειαζόμαστε σε κάτι τις περιβόητες διευθύνσεις “ψυγεία”, οι οποίες δεν έχουν ουσιαστικό αντικείμενο και υφίστανται μόνο και μόνο για να “εκτοπίζουν” οι κυβερνήσεις τους εκλεκτούς του αντιπάλου;). Πλήρης κατάργηση των αμειβόμενων επιτροπών του Δημοσίου. Κατάργηση μερικών εκατοντάδων διευθυντικών θέσεων που επανδρώνονται με πολιτικά κριτήρια και κομματικά στελέχη, ενώ η δουλειά θα μπορούσε να γίνει χωρίς επιβάρυνση με το δυναμικό του δημόσιου τομέα (και ξεχάστε τα παραμύθια για τους “μάγους μάνατζερ” που θα έρθουν από τον ιδιωτικό τομέα και θα “απογειώσουν το δημόσιο”, γιατί α) η ευδόκιμη θητεία στον ιδιωτικό τομέα δεν εγγυάται και γνώση των ιδιαιτεροτήτων του δημοσίου και β) είδαμε τους μάγους στην πράξη και συνήθως επρόκειτο για κομματικά στελέχη και τίποτε περισσότερο).
- Εξορθολογισμός των δαπανών του Δημοσίου. Μόνο στον χώρο της δημόσιας υγείας, η ορθολογική και σύννομη διενέργεια των προμηθειών υλικού, μηχανημάτων και φαρμάκων θα εξοικονομούσε για το Δημόσιο ποσά που δεν θα τα κέρδισε ακόμη κι αν μείωνε τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων στο μισό (σχετικές οικονομικές μελέτες υπάρχουν, δεν μιλάμε για επιστημονική φαντασία, απλά δεν υπάρχει η βούληση να δυσαρεστήσουμε κάποιους).
- Κι επειδή μόνοι μας, ακόμη και με όλα τα παραπάνω μπορεί να μη τα καταφέρουμε, ας προσευχηθούμε και για μια αλλαγή κατεύθυνσης σε επίπεδο ΕΕ που θα απομακρύνει την Ευρώπη από το ψευδοϊδανικό της χαλαρής ένωσης-αγοράς χωρίς σύνορα, για να την οδηγήσει σε μια ουσιαστική ομοσπονδία που θα την διέπουν οι αρχές του κράτους δικαίου, αυτές που την κατέστησαν υπόδειγμα κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας. Δύσκολο, αλλά πάντα μπορούμε να ελπίζουμε. Ας μη λησμονούν οι φίλοι Ευρωπαίοι συνάδελφοι, ότι δεν υπάρχει λόγος να επιχαίρονται με τη δίκαιη τιμωρία των τεμπέληδων και απατεώνων Ελλήνων. Μπορεί τα πειράματα που δοκιμάζονται στην ελληνική κοινωνία να χτυπήσουν σύντομα την πόρτα τους. Και τότε, θα κηδέψουμε όλοι μαζί το κοινωνικό κράτος ως μια εφήμερη κατάκτηση, μια παρένθεση σε μια ιστορία σκληρή κι αμείλικτη με τους ανθρώπους.
- Τέλος, όλοι οφείλουμε να κάνουμε και την αυτοκριτική μας και να αλλάξουμε τους εαυτούς μας, Να συνειδητοποιήσουμε ότι η καταβολή φόρων μπορεί να είναι και προς όφελος όλων μας. Να αποκτήσουμε κι εμείς συλλογική συνείδηση και να φροντίζουμε περισσότερο τα κοινά από τα σπίτια μας. Να ονειρευτούμε ότι η Ελλάδα μπορεί κι αυτή να αποκτήσει συλλογικές υποδομές και κοινωνικές παροχές όπως αυτές που βλέπουμε στην Ευρώπη και τις θαυμάζουμε σαν κάτι εξωγήινο που δεν μπορεί να υπάρξει στη χώρα μας ποτέ. Και να νοιαστούμε λίγο περισσότερο για τον συνάνθρωπο και συμπολίτη μας (μελό, έ… πόση σημασία όμως έχει).
Ορίστε, έγραψα κι εγώ τις κοινότοπες αράδες μου, ξεθύμανα και νιώθω πως έκανα και το καθήκον μου. Κι όμως… Γράφοντάς τες ένιωθα την καρδιά μου να ματώνει.
Υπόσχομαι λοιπόν να επιστρέψω σ’ αυτό που γνωρίζω κι αγαπώ. Να περιδιαβαίνω μοναχά τα ερείπια του Σελινούντα και τα ανάκτορα στις εξοχές του Παλέρμου. Να ατενίζω τον Ώξο στη σκιά ενός κορινθιακού κιονόκρανου. Να διηγούμαι ιστορίες ανθρώπων που έζησαν πριν χίλια ή και δυό χιλιάδες χρόνια. Κι, ίσως, με τις απλές, καθημερινές πράξεις να λέω σιωπηρά μια προσευχή για τη χώρα μου…
http://rogerios.wordpress.com/category/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE/
Ιουνίου 9, 2010
Απόψε, όλως εξαιρετικά, το Ιστολόγιο του Ρογήρου φιλοξενεί ένα κείμενο που δεν είναι γραμμένο από τον οικοδεσπότη. Διάφοροι λόγοι με οδήγησαν σ’ αυτήν την επιλογή. Το άρθρο έχει συνταχθεί από τον εξαιρετικό φίλο Κώστα Ζαφείρη, έναν άνθρωπο τον οποίο εκτιμώ ιδιαίτερα για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων και για την ικανότητά του να παρατηρεί με ψυχραιμία και διαύγεια τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. Οι απόψεις του εκφράζουν σε μεγάλο βαθμό κοινούς προβληματισμούς μας. Το θέμα του κειμένου είναι φυσικά η ελληνική κρίση, σε όλα τα επίπεδά της. Για μένα προσωπικά έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί ο Κώστας προβαίνει σε διαπιστώσεις που αφορούν αλλαγές συμπεριφοράς και νοοτροπίας τις οποίες δεν μου επιτρέπει να διακρίνω η απόστασή μου από την πατρίδα. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα κείμενο που καταγράφει τις μεταβολές και τους δισταγμούς μιας κοινωνίας σε σύγχυση και προβληματισμό, μιας κοινωνίας που έχει χάσει όλες σχεδόν τις βεβαιότητες και τις εγγυήσεις του πολύ πρόσφατου παρελθόντος και επιχειρεί να επανακαθορισθεί υπό συνθήκες που κυμαίνονται μεταξύ της βαθιάς ανησυχίας και του πανικού. Παραθέτω το κείμενο του Κώστα χωρίς να αλλάξω απολύτως τίποτα, απλώς προσθέτοντας μερικές προφανείς υπογραμμίσεις:
”1. Μετά από χρόνια, κατά τα οποία νομίσαμε – ατομικά ή/και συλλογικά – ότι τα ζητούμενα της πολιτικής είναι «ουδέτερες» αξίες (αποτελεσματικότητα, διαφάνεια, δημόσια διαβούλευση, λογοδοσία, συνευθύνη και άλλα παλαιά και καινοφανή), που νομίσαμε ακόμα ότι, μια σειρά από τεχνικές διακυβέρνησης μπορεί και να αποσκοπούν στο απροσδιόριστο «γενικό συμφέρον», η πραγματικότητα της κρίσης επαναφέρει με δραματικό τρόπο τις ταξικές σχέσεις, την ταξική ουσία της πολιτικής στο προσκήνιο. Οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία, η συρρίκνωση και η βαθμιαία εξαθλίωση των μεσαίων στρωμάτων, η όξυνση των αντιθέσεων και των χασμάτων , είναι ξανά εδώ. Κι ενώ εμείς ξεθάβουμε τα σκονισμένα αναλυτικά μας εργαλεία μήπως και βγάλουμε άκρη με τη συγκυρία, ο γερο Κάρολος χαμογελάει δικαιωμένος, κάτω από τα γενιομούστακά του.
2. Την ίδια στιγμή που το λεγόμενο πολιτικό σύστημα τραντάζεται από μια καθοριστική κρίση, την ίδια στιγμή που οι σχέσεις εκπροσώπησης διαρρηγνύονται βαθύτατα, την ίδια στιγμή που η «πολιτική» εξοβελίζεται ως κάτι βαθιά βρώμικο και διεφθαρμένο… την ίδια ώρα η Πολιτική επιστρέφει δυναμικά. Και μάλιστα στο σκληρό πυρήνα της: την οικονομία που αποκαλύπτει σχέσεις εξουσίας. Αποκαλύπτεται έτσι ξανά στα μάτια μας ότι η δημοκρατία δεν είναι πασαρέλα κι επικοινωνία, αλλά πεδίο κοινωνικών συγκρούσεων, όσο κι αν πολλοί επιμένουν να τις καμουφλάρουν. Οι πολιτικοί μας εξανίστανται αγανακτισμένοι ότι «δεν είμαστε όλοι ίδιοι». Έχουν δίκιο. Κι επειδή δεν είναι όλοι ίδιοι, κάποιοι είναι μαζί μας – με τις δυνάμεις της εργασίας, με τους μη προνομιούχους, με τους μη έχοντες και κατέχοντες, με τους αδικημένους – και κάποιοι εναντίον μας. Σ’ αυτούς και σ’ αυτές εναπόκειται ν’ αποφασίσουν και να το κάνουν δημόσια γνωστό. Διαφορετικά ας μην κλαίγονται ότι τους παίρνει όλους και όλες μαζί η μπάλα.
3. Καταρρέει η ονειρώδης αυταπάτη ότι μπορούσαμε να διαχειριστούμε ατομικά τη ζωή μας. Ότι διαθέταμε τις στοιχειώδεις εκείνες εγγυήσεις που μας άφηναν περιθώριο καθοριστικών ατομικών επιλογών: στον τρόπο ζωή μας, στη συμπεριφορά μας, στις καταναλωτικές ή μη συνήθειές μας. Ήταν γοητευτική αυτή η αυταπάτη, περιέχουσα μια ψευδαίσθηση ελευθερίας. Σήμερα αυτές οι ελάχιστες εγγυήσεις δεν υπάρχουν και διαπιστώνουμε ότι αυτή η ελευθερία ήταν ολωσδιόλου ανάπηρη καθώς λέει ο ποιητής. Τα μικρά περιθώρια ατομικών επιλογών εξαφανίζονται μπροστά στην ευρύτερη συμπίεση δικαιωμάτων, εναλλακτικών λύσεων, εισοδημάτων και όχι μόνο. Ναι, είμαστε ακόμα διαφορετικοί αλλά: 1. δεχόμαστε τα ίδια χτυπήματα και 2. τα χτυπήματα έχουν την ίδια αφετηρία. Με άλλα λόγια η ίδια τράπεζα μας πιάνει από το λαιμό για τις δόσεις, αδιάφορο αν τα δανεικά τα ξοδέψαμε σε στεγαστικό δάνειο, σε επώνυμα πάσης φύσεως αξεσουάρ, σε ταξίδια, σε ακριβά αυτοκίνητα, ή σε ξενόγλωσσα dvd και βιβλία…
4. Η περιχαρακωμένη και καλά προστατευμένη – νομίζαμε… – ιδιωτική μας σφαίρα παραβιάζεται βάναυσα. Η δημόσια σφαίρα – οι περικοπές, η αβεβαιότητα, η ακρίβεια, η ανεργία, η συνειδητοποίηση του πόσο ανίσχυροι είμαστε τελικά – εισβάλλει θριαμβευτικά στο μικρόκοσμό μας. Οι εντάσεις στο φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον μας, με αφορμή τα «απανωτά πλήγματα» που δεχόμαστε πολλαπλασιάζονται. Η ένταση παραβιάζει τις ερμητικά κλεισμένες θύρες του δήθεν απαραβίαστου ασύλου μας. Ανακαλύπτουμε εκ νέου την ταξική φύση –ακόμα και- των διαπροσωπικών μας σχέσεων. «Ανακαλύπτουμε» -ίσως γιατί μέχρι σήμερα το γνωρίζαμε μόνο θεωρητικά- ότι ανάμεσα μας, ανάμεσα στους φίλους μας υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί, με διαφορετικές δυνατότητες και ευκαιρίες. Ναι θα συνεχίσουμε ν’ αγαπιόμαστε, αλλά σύντομα θα πάψουμε να συχνάζουμε στα ίδια μαγαζιά ή να κάνουμε μαζί διακοπές, δε θα έχουμε περιθώρια να μας απασχολούν και να κουβεντιάζουμε τα ίδια πράγματα. Όσο οι αδήριτες ανάγκες της επιβίωσης και του βιοπορισμού μας θα αναδύονται απαιτητικές, η ανοχή σε συμπεριφορές με άλλες – υλικές ή μη – αναφορές θα εξανεμίζεται. Θα υπάρξουν παρέες που θα διαλυθούν, φιλίες που θα ξεθωριάσουν, σχέσεις που θα μείνουν στα μισά.
5. Όλοι μιλούμε περισσότερο για την κρίση και τις εξελίξεις. Ανοίγουν στόματα και πολλαπλασιάζονται όσοι νιώθουν ότι «κάτι έχουν να πουν». Είναι ενδεικτικό το πόσο αδιάφορα και ανόρεχτα γίνονται πλέον οι γνωστές ποδοσφαιροκουβέντες (για να μιλήσω για κάτι που γνωρίζω) σε χώρους δουλειάς και σε παρέες. Νιώθουμε ότι άλλα είναι τα σοβαρά κι άλλα είναι αυτά που μας καίνε. Συχνά αυτές οι συζητήσεις μοιάζουν κακόφωνες βαβέλ που δεν οδηγούν πουθενά. Συχνά δεν έχουν και νόημα. Ακροβατούν ανάμεσα σε ομαδική ψυχοθεραπεία και σε αδιέξοδα ψυχοδράματα. Δεν υπάρχουν ταμπού και πρωτόκολλα: χωράνε απόψεις από την επίκληση ενός ισχυρού Φύρερ που πρέπει να έρθει, μέχρι αδιαπραγμάτευτες στεντόρειες κραυγές «Όλη η εξουσία στα σοβιέτ». Σ’ αυτές τις επαναλαμβανόμενες, διαρκείς, συγκρουσιακές, τραυματικές, ενοχικές, λυτρωτικές συζητήσεις χτίζονται εύθραυστες συλλογικότητες, ετερόκλητες συμμαχίες, απροσδόκητες συνευρέσεις. Συχνά ο σταμπαρισμένος ρατσιστής εθνικιστής «στη βγαίνει από αριστερά», ενώ ο ιστορικά αριστερός και στρατευμένος κάνει επικλήσεις στην υπευθυνότητα. Οι κουβέντες κρύβουν ρήξεις και κραδασμούς σε στάσιμα νερά, πολλές φορές τις φοβόμαστε, ωστόσο γίνονται. Ανάλογα πως το βλέπει κανείς, ανάλογα με το τι τελικά προσδοκά, όλες αυτές αι συζητήσεις μπορεί απλά να είναι μαζική εκτόνωση την ώρα του καφέ. Ή μπορεί και κάτι άλλο να εγκυμονούν. Θα δείξει…
6. Σ’ αυτό το αδιευκρίνιστο, ομιχλώδες, οργισμένο κι αναβράζον σκηνικό, πληθαίνουν ολούθε οι ετερόκλητες φωνές που, πατώντας σταθερά στη συγκυρία, ευαγγελίζονται τη Μέγιστη Ποθούμενη Σωτήρια Αλλαγή. Την Εκτροπή. Γιατί περί αυτού πρόκειται: οι πληρωμένοι ρουφιανεύοντες νυν και αει κονδυλοφόροι και οι οσφυοκάμπτες διανοούμενοι προσδοκούν εν μέσω σκοτεινών ονειρώξεων την έλευση του Ικανού Αυτοδημιούργητου Επιχειρηματία εκθειάζοντας αρετές και προτερήματα. Ο πάλαι ποτέ ευφυής, αλλά σήμερα ανερμάτιστος, αγόμενος και φερόμενος Μίκης με νέο – πολλοστό! – διάγγελμά του καλεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε ξεκάθαρη συνταγματική εκτροπή: να διορίσει κυβέρνηση άξιων και ικανών (ποιών;) που θα προκηρύξει εκλογές για Συντακτική Εθνοσυνέλευση. Από κοντά κι ο Καρατζαφύρερ σε επιδείξεις σοβαρότητας και εθνικής ευθύνης, στο απλόχερο κι ευρύχωρο βήμα που του παρέχουν τα κανάλια, οραματίζεται οικουμενικές κυβερνήσεις εθνικής σωτηρίας. Όσο για τον Πάγκαλο –της γνωστής οικογενείας- αλλά και το Φον Μιχαλάκη μιλάει η πρακτική τους. Αλλά και στο μικρόκοσμο. Ο συνδικαλιστής της ΔΑΚΕ, ο ίδιος που πέρσι τέτοια εποχή έβαζε και τα δυο χέρια στη φωτιά για την ακεραιότητα και τη σοφία του Καραμανλή, ρητόρευε προχθές ωρυόμενος προς τους πολιτικούς «αποτύχατε κύριοι αποτύχατε! Να έρθει κυβέρνηση τεχνοκρατών να μας σώσει». Αλλά και οι άκαπνοι ταλιμπάν του νέο παπανδρεϊσμού στη Χίο (για παράδειγμα), απαγορεύουν με ειδικό ουκάζιο τη συμμετοχή αιρετών του ΠΑΣΟΚ στην αυτοδιοίκηση σε συσκέψεις για τον «Καλλικράτη» ή συκοφαντούν θρασύδειλα απεργούς εκπαιδευτικούς, έχουν βλέπεις επωμιστεί τη σωτηρία μας πέρα από θεσμούς κι επιλογές κι έχουν πάρει στα σοβαρά το ρόλο τους! Τέλος, ο προώρως γηράσας, φευγομενοφεύγω, πατερούλης Αλαβάνος προτείνει «χαλαρή σχέση με τη Βουλή για το ΣΥΡΙΖΑ» – τώρα που δεν είναι πλέον Βουλευτής ο φαρισαίος! -. Όποιος μιλήσει για θεσμούς και δημοκρατία εισπράττει τη χλεύη, φαντάζει γελοίος. Απέναντι σ’ όλα αυτά είναι απείρως εντιμότερη και πιο ξεκάθαρη η στάση των σταλινικών πρωθιερέων του ΚΚΕ περί συντάγματος, αλλαγής του και ανατροπής του ακόμη. Στο κάτω κάτω έχει και μια σοβαρή ιστορική τεκμηρίωση και αναφορά. Η ουσία είναι ότι η Εκτροπή υπάρχει πλέον σε πολλά μυαλά, μπαίνει «νομιμοποιημένη» σε συζητήσεις. Δε θα είναι, ας ελπίσουμε, εκτροπή της ξιφολόγχης και της ερπύστριας, μπορεί να ενδυθεί άλλο μανδύα, αλλά θα σημαίνει έτσι κι αλλιώς: περιστολή δικαιωμάτων, αυταρχικές λύσεις, εκχώρηση ελευθεριών, περισσότερη βουβαμάρα, περισσότερη ιδιώτευση. Θα περίμενε κανείς μια σθεναρή αντίσταση από το υπάρχον πολιτικό προσωπικό. Σε τελική ανάλυση έχουν εκλεγεί, εκτός των άλλων και για να υπερασπίζουν κάποιους θεσμούς. Σιωπούν ντροπαλά. Αλλά στο βάθος αναρωτιέμαι, πόσοι και πόσες από τους 300 για παράδειγμα δεν είναι έτοιμοι για δουλοπρεπείς γονυκλισίες στον αυριανό «Καίσαρα» που θα τους εξασφαλίσει την ασήμαντη πολιτική τους επιβίωση, και τον πολιτικό τους «άρτον τον επιούσιον». Αλλά όταν τη Δημοκρατία, τη λειψή δημοκρατία έστω δεν την υπερασπίζεσαι, γίνεται Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Κι όλοι ξέρουμε τι ακολούθησε…”
Επισημάνσεις Ρογήρου: Ας μου επιτραπεί να διατυπώσω κι εγώ κάποιες σκόρπιες σκέψεις για ό,τι συμβαίνει. Πέρασε ήδη ένας μήνας από τότε που κατέθετα την αγωνία μου για το μέλλον της Ελλάδας, δύο μήνες από τότε που η χώρα υπαγόταν στον μηχανισμό “σωτηρίας” του ΔΝΤ (ή, αν προτιμάτε της τρόικας ΔΝΤ-ΕΚΤ-Ευρωπαϊκής Επιτροπής), και ειλικρινά δυσκολεύομαι να διακρίνω τί ακριβώς άλλαξε, τί ακριβώς συντελέσθηκε από τη μία ή την άλλη ημερομηνία. Οι βάναυσες περικοπές των μισθών και των συντάξεων είναι σίγουρα γεγονός. Η κατάργηση του συνόλου σχεδόν των εργασιακών και κοινωνικοασφαλιστικών δικαιωμάτων μια βεβαιότητα που πρόκειται να πραγματοποιηθεί λίαν προσεχώς. Η εντεινόμενη ασφυξία της αγοράς το ίδιο. Από κει και πέρα τί; η αίσθηση μιας ζοφερής ατμόσφαιρας που φέρνει μαζί της τη συμφορά αλλά δεν είναι εύκολο να διακρίνεις τί απ’ αυτήν ανήκει ήδη στην πραγματικότητα και τί είναι οπτασία ή προβολή στο μέλλον. Πανικός και απάθεια μαζί. Ελάχιστες πράξεις. Ακόμη πιο λίγες προτάσεις για λύσεις. Σε μια ώρα που η Αριστερά είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε, ένα τμήμα της συνεχίζει να ζει μακάριο στον εικονικό του κόσμο, δέσμιο ιδεοληψιών που λίγα μπορούν να προσφέρουν για μια ρεαλιστική αντιμετώπιση της κρίσης, ενώ ένα άλλο αλληλοσπαράσσεται, βγάζει στην επιφάνεια τους πιο μικροπρεπείς εγωϊσμούς του, μας δίνει να καταλάβουμε ότι δεν είναι καν απλό άθροισμα μονάδων, παρά ένα σώμα που διαλύεται με την ακλόνητη πεποίθηση ότι κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Όσο για τις πολιτικές δυνάμεις των “κομμάτων εξουσίας” αυτές κινούνται σαν ένα ωραίο εκκρεμές ανάμεσα στον αγώνα για την προάσπιση τιποτένιων μικροκομματικών σκοπιμοτήτων και στον ρόλο του θλιβερότατου μεταπράτη. Αυτόν τον τελευταίο ρόλο τον διεκδικεί επίζηλα και μεγάλη μερίδα του “σοβαρού” Τύπου, καθώς “έγκριτα” έντυπα συναγωνίζονται να μας πείσουν ότι το “ΔΝΤ είναι φίλος μας” και βγάζουν άναρθρα κελεύσματα για υπακοή. Καταξιωμένοι σχολιαστές εφευρίσκουν τον “Μπάρμπα Μήτσο” από τα βάθη της ελληνικής επαρχίας για να του φορτώσουν όλες τις αμαρτίες της νεότερης Ελλάδας, από τους εξοπλισμούς ως τη δημιουργία κρατικών οργανισμών με ομιχλώδες αντικείμενο και πιθανό σκοπό το βόλεμα ημετέρων. Μέσω του κατασκευάσματος της συλλογικής ευθύνης προωθείται η δημιουργία πειθήνιων μαζών που δεν πρόκειται να σηκώσουν ξανά κεφάλι ούτε να αντιμιλήσουν, γιατί στο κάτω-κάτω “φταίμε όλοι”.
Προφανώς, μπορεί να αντιταχθεί εκ νεόυ το γνωστό επιχείρημα ότι “δεν προτείνονται λύσεις”. Θα απαντήσω ότι η διατύπωση προτάσεων προϋποθέτει τον καθορισμό των επιδιωκόμενων στόχων. Και από αυτή την άποψη βλέπω μόνο το απέραντο κενό. Με άλλα λόγια δεν μπορώ να κατηγορήσω το ΔΝΤ επειδή επέβαλε ένα πρόγραμμα “εξυγίανσης” του οποίου αποκλειστικός στόχος είναι η διασφάλιση των απαιτήσεων των πιστωτών του ελληνικού Δημοσίου. Αυτή είναι σε τελική ανάλυση η δουλειά του. Από την ελληνική κυβέρνηση, από τις ελληνικές πολιτκές δυνάμεις εν γένει, περιμένω άλλα πράγματα. Και όχι μόνο δεν τα βλέπω, αλλά και δεν ελπίζω πια. Παρακαλώ θερμά, ας ανεβεί επιτέλους στη σκηνή η κοινωνία των πολιτών. Όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά για να αποδείξει ότι είναι κάτι απτό και υπαρκτό κι όχι ένα νεφελώδες κατασκεύασμα που ευφάνταστοι σύμβουλοι έβαλαν στα στόματα μέτριων πολιτικών.
* Share this:
*
*
Ετικέτες:πολιτικά κόμματα, συνταγματική εκτροπή, ταξικές σχέσεις, ΔΝΤ, Ελλάδα, Κώστας Ζαφείρης, Πολιτική, ΣΥΝ/ ΣΥΡΙΖΑ, Τύπος, ιδιωτική σφαίρα ζωής, κρίση, κοινωνία των πολιτών
Αναρτήθηκε στις Πολιτική | 22 σχόλια »
Ζητείται ελπίδα…
Μαΐου 7, 2010
Όταν πριν από επτά περίπου μήνες ξεκινούσα αυτό το ιστολόγιο ομολογώ ότι φλέρταρα με την ιδέα να το χρησιμοποιήσω ως βήμα έκφρασης των απόψεών μου σχετικά με όλα τα θέματα που με ενδιέφεραν. Έτσι, ανάμεσα στις αρχικές αναρτήσεις του ιστολογίου είχα δημοσιεύσει κι ένα μικρό (και μάλλον κοινότοπο) άρθρο πολιτικού περιεχομένου, το οποίο αντιμετώπιζε το γεγονός της πρόσφατης, τότε, εκλογής της κυβέρνησης με αρκετή αισιοδοξία. Δεν χρειάζεται να πω ότι από τότε πολλά άλλαξαν. Σε καθαρά “ιστολογικό” επίπεδο, γρήγορα αντιλήφθηκα ότι ένα ακόμα ιστολόγιο ποικίλης ύλης δεν είχε ουσιαστικό λόγο ύπαρξης. Κατάλαβα (και σ’ αυτό βοήθησαν πολύ οι φίλοι σχολιαστές και αναγνώστες) ότι το καλύτερο (και για μένα και για εκείνους) που μπορούσα να κάνω ήταν να εστιάσω την προσοχή μου στο αντικείμενο που αγαπούσα περισσότερο, δηλαδή την Ιστορία και μάλιστα αποκλειστικά τις περιόδους που για διάφορους λόγους θεωρούσα συναρπαστικότερες. Έτσι καταλήξαμε σε ένα αμιγώς ιστορικό ιστολόγιο, επιλογή για την οποία δεν μετανιώνω καθόλου.
Για πολλούς και διάφορους λόγους δεν είχα κατορθώσει να ανανεώσω το ιστολόγιο εδώ και πέντε εβδομάδες. Εδώ και κάποιες μέρες είχα έτοιμο ένα κομμάτι (το πρώτο της σειράς) για τον Διονύσιο των Συρακουσών και χθες μπόρεσα να το επεξεργαστώ και να το δημοσιεύσω. Καλώς ή κακώς, δεν είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι η επικαιρότητα πρέπει να τους υπαγορεύει τους ρυθμούς της ζωής τους. Χτες, όμως, τα πράγματα διέφεραν: οι συγκυρίες το έφεραν ώστε η βαθειά κρίση που ταλανίζει τη χώρα μας να γνωρίσει μια (πρώτη; πρόσκαιρη σε αναμονή άλλων;) δραματική κορύφωση. Και πράγματι ένιωσα ενοχές που συνέχισα μια δραστηριότητα που μου χαρίζει ευχαρίστηση την ίδια ώρα που οι εγκληματικές πράξεις ανθρωποειδών (κτηνωδώς βλακών, ασυγχώρητα φανατικών ή σιχαμένων υπηρετών δόλιων σχεδίων – κρατείστε την εκδοχή ή τις εκδοχές που θεωρείται πιο πιθανή/ πιθανές) έκοβαν το νήμα τεσσάρων ζωών. Όταν ζεις 2.500 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα αδυνατείς μερικές φορές να νιώσεις έγκαιρα τον σφυγμό των γεγονότων. Κι έτσι ξαφνικά ό,τι συνέβαινε στην Αθήνα έκανε τον Διονύσιο, τον Ρογήρο ή τον Φρειδερίκο να χάσουν την όποια αξία μπορεί να είχαν στο πλαίσιο μιας απλής αφήγησης ιστορικών γεγονότων. Σαν μια μικρή εξιλέωση για την αστοχία, σαν εκπλήρωση ενός χρέους απέναντι στον εαυτό μου, τα αγαπημένα μου πρόσωπα και τους φίλους μου (που βλέπουν με απόγνωση αυτά που συμβαίνουν τώρα στην Ελλάδα και, κυρίως, τα χειρότερα που πρόκειται να έρθουν), είπα κι εγώ να γράψω δυό γραμμές, αναζητώντας μια εξήγηση και, πρωτίστως, μια ελπίδα, ξέροντας ότι πολλοί πιο άξιοι ιστολόγοι τα έχουν ήδη πει καλύτερα.
Ποιός φταίει; Ναι, πρέπει καταρχήν να δεχτώ αυτό που μας λένε, δηλαδή ότι όλοι φταίμε για τη σύγχρονη ελληνική κατάντια. Όταν, όμως, λέμε όλοι πρέπει να εννοήσουμε κάθε φυσικό πρόσωπο που έζησε ή ζει στη χώρα αυτή και κάθε νομικό πρόσωπο που άσκησε ή ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα (άρα και τον μετανάστη που προσαρμόσθηκε στα καθ’ ημάς ήθη, και την “αλλοδαπή” επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και τους δανειστές του δημοσίου μας, ανεξαρτήτως ιθαγένειας ή έδρας). Οι απλοί άνθρωποι φταίμε γιατί γίναμε συνένοχοι στην καταστροφή της χώρας μας, με αντάλλαγμα τον διορισμό του παιδιού μας στο δημόσιο και στις επιχειρήσεις του ή την νομιμοποίηση του αυθαιρέτου μας. Φταίμε γιατί οι σχέσεις με τους πολιτικούς μας πήραν τέτοια μορφή που μπροστά τους ωχριούν οι πελατειακές σχέσεις στα χρόνια της Ρώμης. Φταίμε γιατί χτίσαμε όπως και όπου βρίσκαμε, καταστρέφοντας το φυσικό περιβάλλον και σοδομίζοντας κάθε έννοια αισθητικής. Φταίμε γιατί φοροδιαφύγαμε ή γίναμε συνένοχοι και ανεχθήκαμε τη φοροδιαφυγή συμπολιτών μας, ξεχνώντας ότι κάθε ευρώ φόρου που χανόταν, χανόταν και για τα σχολεία των παιδιών μας, τα νοσοκομεία μας ή τους δρόμους στους οποίους οι ίδιοι θα κυκλοφορούσαμε. Φταίμε λοιπόν… Όμως, δεν είναι ίδια η ευθύνη όλων μας. Το πιο μεγάλο μερίδιο ανήκει στους ηγέτες μας, στις πολιτικές, οικονομικές και πνευματικές ελίτ, με δυό λόγια σε όσους καθόρισαν, άμεσα ή έμμεσα, τους κανόνες του παιχνιδιού. Το να στοχοποιούμε και να ενοχοποιούμε συλλήβδην κοινωνικές ή επαγγελματικές ομάδες δεν βοηθά και πολύ, εκτός κι αν ο σκοπός είναι η δημιουργία μιας κατ’ ευφημισμόν κοινωνίας που θα απαρτίζεται από πειθήνια και υποτακτικά όντα. Να γιατί ο καταναγκασμός σε ομολογίες του τύπου “κι εγώ φταίω για τη χρεωκοπία της χώρας” δεν έχει καμία χρησιμότητα αν στόχος είναι η αναδιάρθρωση της κοινωνίας σε υγιείς βάσεις. Με πολίτες ηττημένους και γεμάτους ενοχές δεν πας πουθενά, εκτός κι αν σκοπός σου είναι να γίνεις ο δικτάτοράς τους.
Το νεοελληνικό κράτος χτίστηκε πάνω σε σαθρά θεμέλια. Εξαρτημένο από ξένες δυνάμεις (στις οποίες χρωστούσαμε εν πολλοίς την ύπαρξη του κράτους μας και εν μέρει την εθνική μας ταυτότητα), έχοντας υιοθετήσει όλες τις παθογένειες τις οθωμανικής διοίκησης (χωρίς να πάρει τίποτε από τα θετικά της), το κράτος μας πορεύτηκε κουτσά στραβά, ελπίζοντας στις ευτυχείς συγκυρίες, στις φωτεινές εξαιρέσεις και στον όποιο πατριωτισμό των πολιτών του. Οι πολιτικοί του συχνά αποδεικνύονταν είτε απλώς ανεπαρκείς είτε μεταπράττες αλλότριων συμφερόντων (και κάποιες φορές και τα δύο). Ακόμη και μετά την μεταπολίτευση τα μοιραία σφάλματα συσσωρεύονταν. Κοινωνική πολιτική με δανεικά, υπερδιόγκωση του δημόσιου τομέα και οργάνωσή του με τρόπο που ούτε τον πολίτη υπηρετούσε ούτε τα ίδια τα συμφέροντα του κράτους (οι υπεράριθμοι υπάλληλοι του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ δεν αυτοδιορίζονταν: οι πολιτικοί μας αντιμετώπιζαν το Δημόσιο σαν πάρκινγκ ψηφοφόρων), διασπάθιση των κοινοτικών κονδυλίων και ενισχύσεων. Όμως, οι επιδοτήσεις που μας έδινε απλόχερα η ΕΕ δεν είχαν ως σκοπό ούτε να γεμίσουν τις τσέπες των εκάστοτε εκλεκτών του καθεστώτος ούτε να γίνουν χαρτζηλίκι των μικρομεσαίων ή των αγροτών για να ξοδευτούν σε τζιπούρες και πορνομπάρ. Σκοπούσαν, λ.χ. ως προς του αγρότες να τους ενισχύσουν στη μετάβαση σε καλλιέργεις που κρίνονταν βιώσιμες και σχετικά επικερδείς για το μέλλον ή, απλούστατα, σε άλλα επαγγέλματα. Κι ακόμη στη δημιουργία εκπαιδευτικών και επιχειρηματικών δομών που θα καθιστούσαν την κοινωνία και την οικονομία μας ανταγωνιστική. Καμία ελληνική κυνέρνηση δεν είπε την αλήθεια στους πολίτες ούτε τους οδήγησε σε επιλογές που θα μπορούσαν να αποδειχθούν επωφελείς.
Ειδικά η κυβέρνηση των ετών 2004-2009 κέρδισε με το σπαθί της τον τίτλο της χειρότερης από τη μεταπολίτευση και πέρα. Σαν έτοιμη από καιρό, υιοθέτησε όλες τις κακές συνήθειες της προκατόχου της και τις επιδείνωσε. Αποδείχθηκε ανίκανη ακόμη και να διεκπεραιώσει τις τρέχουσες υποθέσεις. Δανείστηκε ασύστολα τεράστια ποσά. Υπερδιόγκωσε το Δημόσιο, πολλαπλασιάζοντας τους υπαλλήλους του, τους δημόσιους οργανισμούς άνευ αντικειμένου, τα αμειβόμενα ΔΣ και επιτροπές. Κι όλα αυτά χωρίς να υπολογίσουμε την απίστευτη διαφθορά.
Η διάδοχός της γρήγορα διακρίθηκε στους ερασιτεχνισμούς και τις αδεξιότητες. Με “αθωώτητα” ανακάλυψε ξαφνικά τη μαύρη τρύπα των δημοσιονομικών κι έπειτα άρχιζε να διαλαλεί την αδυναμία και τον κίνδυνο χρεωκοπίας urbi et orbi. Με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα αυτοστοχοποιήθηκε, προσελκύοντας τα κάθε λογής αρπακτικά της κερδοσκοπίας. Έπειτα, κι ενώ ζητιάνευε βοήθεια, άρχισε να κάνει διπλωματικά παιχνίδια σχετικά με το ποιός θα ήταν ο καλύτερος σωτήρας κι επικαλέσθηκε το ευαγές ίδρυμα που λέγεται ΔΝΤ, αντί να πιέσει για μια 100% ευρωπαϊκή λύση. Πρέπει να προσέχεις τί εύχεσαι, γιατί μπορεί να σου συμβεί. Ελλείψει στιβαρών ηγετών στην Ευρώπη, το ΔΝΤ μπήκε στο παιχνίδι. Έπειτα το καλέσαμε να κοπιάσει. Άλλο, που δεν ήθελε. Κι, όμως, μπορούσαμε να καθορίσουμε μόνοι μας σε κάποιο έστω βαθμό τους όρους τους προγράμματος “εξυγίανσης” της οικονομίας και της κοινωνίας μας, αντί να αφήσουμε την υπόθεση αυτή σε ανθρώπους που (λογικότατα) αδιαφορούν για την ευμάρεια και το βιοτικό επίπεδό μας.
Μπορούν τα μέτρα να μας σώσουν; Τα μέτρα λιτότητας που συμφωνήθηκαν (επιβλήθηκαν;) έχουν συγκεκριμένο χαρακτήρα και μονοσήμαντη κατεύθυνση. Άγριες περικοπές μισθών και συντάξεων, απώλεια εργασιακών κεκτημένων, κατακρεούργηση ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων. Κι ακόμα, τσεκουράτη διπλή αύξηση του ΦΠΑ και των έμμεσων φόρων. Στο βάθος; Νέες περικοπές και μειώσεις, απώλεια και των τελευταίων εργασιακών και κοινωνικοασφαλιστικών δικαιωμάτων, νέοι φόροι και εισφορές, συρρίκνωση της δημόσιας εκπαίδευσης και του δημόσιου συστήματος υγείας, οριστικό τέλος του κοινωνικού κράτους, Καμία διαρθρωτική αλλαγή που θα χτυπήσει τις πάγιες παθογένειες του νεοελληνικού κράτους. Όπως διαπιστώνουμε, τα μέτρα έχουν σαφείς κερδισμένους, για τη διάσωση των οποίων λειτουργούν (οι ελληνικές τράπεζες, εν γένει η επιχειρηματική ελίτ της χώρας, οι δανειστές της κ.λπ.) και αδιαμφισβήτητα χαμένους (τους μισθωτούς και συνταξιούχους). Πώς είναι δυνατό να τύχουν λαϊκής αποδοχής; Επομένως, είναι ατελέσφορα αν ο στόχος είναι να οδηγηθεί η χώρα σε καλύτερη πορεία. Μου δημιουργείται η εντύπωση ότι για κάποιους η Ελλάδα είναι ένα πολύ ενδιαφέρον πειραματόζωο (ως ευρωπαϊκό κράτος και μέλος της ευρωζώνης είναι πολύ πιο ενδιαφέρον από την Αργεντινή του 2001) στο οποίο μπορούν να δοκιμαστούν οι πιο ακραίες νεοφιλελεύθερες πρακτικές (κι όποιος αντέξει). Το ΔΝΤ είναι από τη φύση του οργανισμός εμφορούμενος από τέτοιες ιδέες. Όσο για την ΕΕ, τόσο σε επίπεδο πολιτικών ηγεσιών όσο και σε θέσεις κλειδιά της γραφειοκρατίας έχουν πληθύνει επικίνδυνα αυτοί που ασπάζονται τις συμπαθείς αυτές αγγλοσαξωνικές ιδέες περί απολύτως ελεύθερης αγοράς, που μπορούν να μας γυρίσουν σε μαύρες σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας. Ακόμα. λοιπόν, κι αν τα μέτρα “πετύχουν”, αυτό που θα έχει συμβεί θα είναι μια χώρα με καλύτερους αριθμούς ως προς το δημοσιονομικό χρέος και ταυτόχρονα με ανεργία 30% και μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της εξαθλιωμένο (ενώ όλο σχεδόν το υπόλοιπο θα έχει απωλέσει κάθε ελπίδα ”βελτίωσης” του βιοτικού του επιπέδου). Μπορείτε, ακόμη, να φανταστείτε τί είδους κοινωνικές αναταραχές μπορεί να συνεπάγεται μια τέτοια κατάσταση. Και τώρα σκεφτείτε ότι πληθαίνουν οι φωνές (βλ. την πρόσφατη αρθρογραφία του Πωλ Κρούγκμαν) που υποστηρίζουν ότι, κατά πάσα πιθανότητα, ούτε αυτούς τους “νεοφιλελεύθερους” στόχους δεν πρόκειται να πετύχει το πρόγραμμα λιτότητας. Οπότε και αναδιαπραγμάτευση του χρέους θα χρειαστεί (πείτε την απλά στάση πληρωμών ή μάλλον χρεωκοπία) και έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη (οπότε τσιμπάτε με το καλημέρα μια γενναιότατη υποτίμηση που θα διαλύσει την αγοραστική δύναμη του κατοίκου της Ελλάδας). Οπότε; Μπορεί κάτι να μας σώσει;
Ποιοί αποκλείεται να μας σώσουν: Το καταλάβατε: μεταξύ άλλων, οι “μεγαλοδημοσιογράφοι” μας και η κατ’ όνομα “πνευματική” ηγεσία μας. Χρονίως πάσχοντες από ιδεοληπτικές αγκυλώσεις, επιφανειακοί, υπηρέτες συμφερόντων, όλοι διαγκωνίζονται να πλειοδοτήσουν στον ξεπεσμό της ελληνικής κοινωνίας. Πάνω απ’ όλα μ’ εντυπωσιάζει πόσες φωνές πρότειναν εσχάτως ως λύση τη… συνταγματική εκτροπή (την οποία ονομάζουν ευσχήμως αναστολή ισχύος συνταγματικών διατάξεων ή συγκρότηση “κυβέρνησης σοφών” στην οποία θα μετέχουν αιφνιδίως πλουτίσαντες μεγαλοεπιχειρηματίες και γραφικοί απόμαχοι της διπλωματίας και της πολιτικής ζωής). Ο Θεός να μας φυλάει από αυτό που απεργάζονται τα μυαλά τους!
Τί μπορεί να βοηθήσει; Ακόμη και τώρα που είναι πολύ αργά, είναι δυνατό να γίνουν κάποιες σωτήριες κινήσεις.
- Λύση δεν είναι αφεαυτής η διόρθωση των οικονομικών μεγεθών, αλλά η ανάπτυξη που θα βοηθήσει και τις επιχειρήσεις και τους μισθωτούς.
- Έλεγχος της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής. Η παραοικονομία υπολογίζεται σε μεγέθη που κυμαίνονται μεταξύ του 30% και του 50% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας. Αν ελεγχθεί έστω και το ένα τέταρτό της, το Δημόσιο θα έχει απίστευτο κέρδος και θα εισπράξει φόρους που δεν έχει ονειρευτεί.
- Κατανομή των βαρών κατά τρόπο δίκαιο και αναλογικό. Άρα, και οι επιχειρήσεις πρέπει να επωμισθούν κάποια φορολογικά βάρη και να μη μείνουν στο απυρόβλητο λόγω ιδεοληψιών περί απολύτως ελεύθερης αγοράς.
- Ορθολογική αναδιάρθρωση του υπερτροφικού δημόσιου τομέα, έτσι ώστε να εξυπηρετεί τον πολίτη και το κρατικό συμφέρον. Σταδιακή κατάργηση άχρηστων οργανισμών και διευθύνσεων (χρειαζόμαστε σε κάτι τις περιβόητες διευθύνσεις “ψυγεία”, οι οποίες δεν έχουν ουσιαστικό αντικείμενο και υφίστανται μόνο και μόνο για να “εκτοπίζουν” οι κυβερνήσεις τους εκλεκτούς του αντιπάλου;). Πλήρης κατάργηση των αμειβόμενων επιτροπών του Δημοσίου. Κατάργηση μερικών εκατοντάδων διευθυντικών θέσεων που επανδρώνονται με πολιτικά κριτήρια και κομματικά στελέχη, ενώ η δουλειά θα μπορούσε να γίνει χωρίς επιβάρυνση με το δυναμικό του δημόσιου τομέα (και ξεχάστε τα παραμύθια για τους “μάγους μάνατζερ” που θα έρθουν από τον ιδιωτικό τομέα και θα “απογειώσουν το δημόσιο”, γιατί α) η ευδόκιμη θητεία στον ιδιωτικό τομέα δεν εγγυάται και γνώση των ιδιαιτεροτήτων του δημοσίου και β) είδαμε τους μάγους στην πράξη και συνήθως επρόκειτο για κομματικά στελέχη και τίποτε περισσότερο).
- Εξορθολογισμός των δαπανών του Δημοσίου. Μόνο στον χώρο της δημόσιας υγείας, η ορθολογική και σύννομη διενέργεια των προμηθειών υλικού, μηχανημάτων και φαρμάκων θα εξοικονομούσε για το Δημόσιο ποσά που δεν θα τα κέρδισε ακόμη κι αν μείωνε τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων στο μισό (σχετικές οικονομικές μελέτες υπάρχουν, δεν μιλάμε για επιστημονική φαντασία, απλά δεν υπάρχει η βούληση να δυσαρεστήσουμε κάποιους).
- Κι επειδή μόνοι μας, ακόμη και με όλα τα παραπάνω μπορεί να μη τα καταφέρουμε, ας προσευχηθούμε και για μια αλλαγή κατεύθυνσης σε επίπεδο ΕΕ που θα απομακρύνει την Ευρώπη από το ψευδοϊδανικό της χαλαρής ένωσης-αγοράς χωρίς σύνορα, για να την οδηγήσει σε μια ουσιαστική ομοσπονδία που θα την διέπουν οι αρχές του κράτους δικαίου, αυτές που την κατέστησαν υπόδειγμα κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας. Δύσκολο, αλλά πάντα μπορούμε να ελπίζουμε. Ας μη λησμονούν οι φίλοι Ευρωπαίοι συνάδελφοι, ότι δεν υπάρχει λόγος να επιχαίρονται με τη δίκαιη τιμωρία των τεμπέληδων και απατεώνων Ελλήνων. Μπορεί τα πειράματα που δοκιμάζονται στην ελληνική κοινωνία να χτυπήσουν σύντομα την πόρτα τους. Και τότε, θα κηδέψουμε όλοι μαζί το κοινωνικό κράτος ως μια εφήμερη κατάκτηση, μια παρένθεση σε μια ιστορία σκληρή κι αμείλικτη με τους ανθρώπους.
- Τέλος, όλοι οφείλουμε να κάνουμε και την αυτοκριτική μας και να αλλάξουμε τους εαυτούς μας, Να συνειδητοποιήσουμε ότι η καταβολή φόρων μπορεί να είναι και προς όφελος όλων μας. Να αποκτήσουμε κι εμείς συλλογική συνείδηση και να φροντίζουμε περισσότερο τα κοινά από τα σπίτια μας. Να ονειρευτούμε ότι η Ελλάδα μπορεί κι αυτή να αποκτήσει συλλογικές υποδομές και κοινωνικές παροχές όπως αυτές που βλέπουμε στην Ευρώπη και τις θαυμάζουμε σαν κάτι εξωγήινο που δεν μπορεί να υπάρξει στη χώρα μας ποτέ. Και να νοιαστούμε λίγο περισσότερο για τον συνάνθρωπο και συμπολίτη μας (μελό, έ… πόση σημασία όμως έχει).
Ορίστε, έγραψα κι εγώ τις κοινότοπες αράδες μου, ξεθύμανα και νιώθω πως έκανα και το καθήκον μου. Κι όμως… Γράφοντάς τες ένιωθα την καρδιά μου να ματώνει.
Υπόσχομαι λοιπόν να επιστρέψω σ’ αυτό που γνωρίζω κι αγαπώ. Να περιδιαβαίνω μοναχά τα ερείπια του Σελινούντα και τα ανάκτορα στις εξοχές του Παλέρμου. Να ατενίζω τον Ώξο στη σκιά ενός κορινθιακού κιονόκρανου. Να διηγούμαι ιστορίες ανθρώπων που έζησαν πριν χίλια ή και δυό χιλιάδες χρόνια. Κι, ίσως, με τις απλές, καθημερινές πράξεις να λέω σιωπηρά μια προσευχή για τη χώρα μου…
http://rogerios.wordpress.com/category/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE/
Σχόλια