— Πώς νιώθετε τρεις μήνες έξω από το ΚΑΣ;
— Στο ΚΑΣ δεν μιλούσαμε για την ουσία. Ο ιδρυτικός νόμος λέει ότι το ΚΑΣ κάνει ουσιαστική δουλειά. Γνωμοδοτεί για το τι πρέπει να γίνεται. Δεν είναι διαχειριστικό όργανο που ασχολείται με την τάδε κατεδάφιση. Χαράσσει μια πολιτική. Αυτό φανταζόμουν.
— Λένε ότι δεν συμμετέχετε στο νέο Συμβούλιο επειδή δεν χαρίζεστε σε κανέναν.
— Μπορεί να προκαλώ, είναι όμως αυθόρμητο, δεν το επιδιώκω. Αλλά γιατί θα πρέπει να μην είμαι ο εαυτός μου;
— Τι γνώμη έχετε για τη μετατροπή του νέου Μουσείου της Ακρόπολης σε ΝΠΔΔ; Είναι σωστό να αποσυνδέεται το μουσείο από τον αρχαιολογικό χώρο; Εχουμε να κάνουμε με το μουσείο του Βράχου.
— Νομίζω ότι είναι σωστό. Θα πρέπει να γίνουν περισσότερες και πιο ευέλικτες μονάδες. Η υπερσυγκέντρωση μάς έχει οδηγήσει σε αυτό που βιώνουμε όλοι μας: ένα αδιέξοδο. Δεν θα είχα τίποτα εναντίον ενός μάνατζερ. Εγώ δεν είμαι μάνατζερ αλλά ένας καλός αρχαιολόγος. Θα μπορούσα να δίνω συμβουλές. Δεν ξέρω όμως σημαντικά για ένα μουσείο πράγματα, όπως η κυκλοφορία των ιδεών. Αυτό θέλει κάποιον άλλον. Οταν στη δεκαετία του ’70 έκανα το διδακτορικό μου στη Χαϊδελβέργη, το διάσημο μουσείο της εποχής ήταν το Μουσείο της Κολωνίας. Αναρωτιόμουν γιατί χαλάει ο κόσμος. Οταν γνώρισα τον διευθυντή του, ρώτησα πώς κατάφερε αυτή την επιτυχία. Μου απάντησε: «Είναι απλό. Κάλεσα έναν διαφημιστή». Τότε σκέφτηκα ότι το ίδιο έπραξε και ο Μανώλης Χατζηδάκις όταν έκανε την καλύτερη έκθεση της δεκαετίας του ’60 για το Βυζάντιο. Ημουν φοιτητής κι ακόμη θυμάμαι την έκθεση στο Ζάππειο. Σε ακραίες λεπτομέρειες. Κάλεσε το βασίλειο των ζωγράφων να του στήσει την έκθεση.
— Πού καταλήγουμε; Μάνατζερ στα μουσεία;
— Δεν ισχυρίζομαι κάτι τέτοιο. Πιστεύω στη συνένωση των δυνάμεων και ο καθένας να κάνει αυτό που μπορεί.
— Πάντως για το συγκεκριμένο μουσείο όλοι επικαλούνται τη συνένωση με τον αρχαιολογικό χώρο. Δεν σας πείθει το επιχείρημα;
— Είναι συνδεδεμένα εις τους αιώνας των αιώνων, χρειαζόμαστε τη διοικητική συνένωση; Οποιοσδήποτε αν ήταν ευφυής θα έλεγε «βρε παιδιά έχω πολλή δουλειά εδώ. Πάρτε εσείς αυτό». Δηλαδή για τι μιλάμε για έναν πασά; Αυτό που λέω είναι κάτω το ελληνικό εγώ. Περί αυτού πρόκειται.
— Τα μεγάλα προβλήματα που έχουν τα μουσεία σήμερα σχετίζονται με το «εγώ» των διευθυντών τους;
— Δεν θα ήθελα να πω κακά λόγια για τους συναδέλφους μου.
— Για πολλά χρόνια ήσασταν διευθυντής του Μουσείου Ηρακλείου. Οσα προβλήματα κι αν έχει το μουσείο δικαιολογείται σήμερα να παραμένει κλειστό;
— Ημουν αποτυχημένος διευθυντής, διότι δεν έκανα τίποτα. Απλώς ανέστειλα τη φθορά. Αυτό δεν είναι έργο. Η Μελίνα Μερκούρη όπως και δύο ακόμη κυρίες υπουργούς που γνώρισα, έπρεπε να καταλάβουν τι τους έλεγα. Η Μερκούρη κάποτε μου ζήτησε ιδέες. Της είπα: «γιατί δεν κάνεις αρχαιολογικές αποστολές στην Ανατολή;». «Δεν είναι κακή ιδέα», μου απάντησε, «αλλά, γι’ αυτή την τετραετία μπορείς να μου πεις κάτι»; Εστυψα το μυαλό μου και προσπάθησα –μαζί με την Εφη– να κάνω μια αίθουσα του μουσείου Ηρακλείου με νέα ευρήματα. Είπα ότι δεν θέλω πολλά χρήματα, βεβαιώνοντας ότι θα έρχονται Vips για να δουν την έκθεση. Και οι τρεις έκαναν την ίδια ερώτηση: «Γιατί πρέπει να το κάνουμε αυτό. Eχουμε μείωση εισιτηρίων φέτος στα μουσεία;». Δεν ήταν επομένως επιχειρηματίες. Εγώ ήμουν. Αυτή είναι η διαφορά. Είμαι επιχειρηματίας του πνεύματος. Χωρίς να εισπράττω. Eχω καθαρή συνείδηση. Oσο για το μουσείο Ηρακλείου, δεν θέλω να πω περισσότερα. Δεν θα δω ποτέ την έκθεση στα ανήλιαγα υπόγεια. Τρομάρα τους.
— Ο θόρυβος για τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους τον τελευταίο καιρό οφείλεται στην έλλειψη πολιτικής ή στην κακή λειτουργία; Με την κακή μας φήμη καταπιάστηκε και η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν».
— Η μοίρα του Ελληνα είναι να απολογείται γιατί είναι Ελληνας. Τα λόγια του Σεφέρη «όπου κι αν πάω η Ελλάδα με πληγώνει» έχουν διπλή σημασία. Ποιον πληγώνει και για ποιο λόγο; Γιατί πιάνουμε ένα ελάχιστο πρόβλημα, το ωράριο των μουσείων. Ε, δεν είναι και το μείζον ζήτημα.
— Αυτή τη στιγμή, αν μιλήσετε με συναδέλφους σας στο ΥΠΠΟ, οι περισσότεροι είναι απογοητευμένοι. Υπάρχει σωτηρία για το υπουργείο Πολιτισμού;
— Είμαι αισιόδοξος γιατί γνωρίζω νέους ανθρώπους. Ετσι ήταν πάντα η Ελλάδα. Το ζήτημα είναι να μη χαθεί η μαγιά.
— Ο νόμος για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς μπορεί να θωρακίσει τη χώρα μας;
— Οποιοσδήποτε ελληνικός νόμος παραγράφεται. Επομένως μη με ρωτάτε. Ενας νόμος χρειάζεται: να τηρούνται οι νόμοι.
— Ο τρόπος χρηματοδότησης κάποιων ελληνικών ανασκαφών από ιδρύματα του εξωτερικού τα οποία έχουν μελανά σημεία στο παρελθόν τους, πώς σας φαίνεται;
— Θα πρέπει να απαγορευθεί οποιαδήποτε δραστηριότητά τους στην Ελλάδα. Για ιδρύματα για τα οποία υπάρχουν όχι ενδείξεις αλλά αποδείξεις.
Σχόλια