της Βενετίας Αποστολίδου
«Η ανάγνωση είναι εθισμός», αυτά ήταν τα λόγια ενός μαθητή της Δ΄
Δημοτικού από το Κιλκίς που πήρε μέρος με την τάξη του σε μια δράση
φιλαναγνωσίας που πραγματοποίησαν οι φοιτητές μου στην Παιδική
Βιβλιοθήκη του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου στη Θεσσαλονίκη. Εκείνη
τη στιγμή, οι φοιτήτριες συζητούσαν με τα παιδιά, αφού τους είχαν
διαβάσει ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα Ματίλντα του Ρόαλντ
Νταλ, για τις αναγνωστικές πρακτικές της βιβλιοφάγου ηρωίδας και,
συγκεκριμένα, αν καταλαβαίνουμε όλα όσα διαβάζουμε. Ο μαθητής ανέπτυξε
την άποψή του ως εξής (η καταγραφή είναι δική μου καθώς παρακολουθούσα
τη δράση από μια γωνιά): «Η ανάγνωση είναι εθισμός. Όπως όταν παίρνεις
ένα κινητό και στην αρχή σε δυσκολεύει αλλά μετά το συνηθίζεις και
παθαίνεις εθισμό, έτσι είναι και με την ανάγνωση. Στην αρχή δεν
καταλαβαίνεις πολλά αλλά αν συνεχίσεις να διαβάζεις, αναπτύσσεται ο
εγκέφαλός σου και μετά τα καταλαβαίνεις όλα».
Το δεκάχρονο αγόρι έχει κατανοήσει πλήρως τον μηχανισμό της ανάγνωσης. Τα λόγια του και ο απλός, παιδικός τρόπος που τα είπε, χωρίς να υποψιάζεται τη σημασία τους, με ενθουσίασαν και με δυσκολία κρατήθηκα να μην φωνάξω ένα μπράβο. Και τα άλλα όμως παιδιά της τάξης μιλούσαν για την ανάγνωση με σοβαρότητα και έδειχναν μεγάλο ενδιαφέρον γι αυτή τη μετα-αναγνωστική συζήτηση. Στη συνέχεια της δράσης τα παιδιά διάλεξαν και κατέβασαν από τη βιβλιοθήκη καμιά πενηνταριά βιβλία, τα επεξεργάστηκαν σε ομάδες με τις φοιτήτριες, έγραψαν βιβλιογραφικά καρτελάκια, παρουσίασαν μεταξύ τους όσα είχαν ήδη διαβάσει, τα χώρισαν σε κατηγορίες κλπ. Τα κοιτούσα σκυμμένα πάνω στα βιβλία, να τα ψάχνουν, να διαβάζουν κομμάτια, να δείχνει ο ένας στον άλλον εικόνες και λόγια και η αίσθηση που είχα ήταν ότι η δυναμική τους ήταν τεράστια. Τα παιδιά είναι ανοικτά στην ανάγνωση και στο βιβλίο, καταλαβαίνουν τα πάντα και η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας τους, το να γίνει η ανάγνωση εθισμός, εξαρτάται κατά 90% από μας του ενήλικες και μόνον από μας.
Τι χρειάζεται λοιπόν για να γίνει η ανάγνωση εθισμός; Πρώτα πρώτα συστηματικότητα και επιμονή. Το λένε όλες οι έρευνες. Στο βιβλίο που μόλις εκδόθηκε της Marie Bonnafé, Τα βιβλία κάνουν καλό στα μωρά, τονίζεται, με βάση πολύχρονη έρευνα σε παιδιατρικά κέντρα, παιδικούς σταθμούς και οικογένειες, πως η ανάγνωση στα πολύ μικρά παιδιά, όταν είναι καθημερινή, έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα στη γενικότερη ανάπτυξή τους και βέβαια στη σχέση που αναπτύσσουν με το βιβλίο αργότερα. Μια αμερικανίδα δασκάλα, η Donalyn Miller, στο βιβλίο της The Book Whisperer, γράφει πως για πολλά χρόνια εφαρμόζει την εξής πρακτική: όταν ξεκινά μια σχολική χρονιά ανακοινώνει στους μαθητές της ότι θα έχουν να διαβάσουν, κατά τη διάρκεια της χρονιάς, ο καθένας, σαράντα βιβλία! Οι μαθητές μένουν άφωνοι, μετά διαμαρτύρονται, η δασκάλα τους αντιμετωπίζει με χιούμορ λέγοντάς τους ότι δεν είναι δα και τόσο δύσκολο και προχωρά στο πρόγραμμά της. Αποτέλεσμα: το λιγότερο που διάβασε ποτέ κάποιος μαθητής της ήταν εικοσιτέσσερα βιβλία. Το τελευταίο παράδειγμα θέλει να υπογραμμίσει πως κάποιος γίνεται αναγνώστης όταν περιμένουν από αυτόν να γίνει αναγνώστης και όταν δημιουργούν γύρω του ένα περιβάλλον γεμάτο βιβλία τα οποία διαβάζονται, με διάφορες στρατηγικές, καθημερινά. Το να διαβάζουμε πότε πότε βιβλία σαν να είναι απλώς μια δραστηριότητα του ελεύθερου χρόνου, το να οχυρωνόμαστε πίσω από στερεότυπα περί παντοκρατορίας της εικόνας και των οθονών, το να επιβάλουμε βιβλία της δικής μας επιλογής είναι εντελώς ανεπαρκείς πρακτικές. Η Bonnafé μας δείχνει και κάτι άλλο: δεν υπάρχει μωρό (και άρα άνθρωπος) που να μην ποθεί την ανάγνωση, δηλαδή να μην ποθεί τη μετάβαση σε έναν άλλον κόσμο, τη μεταφορά, την ολοκλήρωση που δε μπορεί να προσφέρει η καθημερινή, αποσπασματική και καμιά φορά σκληρή, γλώσσα. Αρκεί να του δοθεί η δυνατότητα να γίνει η ανάγνωση εθισμός.
http://www.oanagnostis.gr/%ce%b7-%ce%b1%ce%bd%ce%ac%ce%b3%ce%bd%cf%89%cf%83%ce%b7-%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9-%ce%b5%ce%b8%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b2%ce%b5%ce%bd%ce%b5%cf%84%ce%af/
Το δεκάχρονο αγόρι έχει κατανοήσει πλήρως τον μηχανισμό της ανάγνωσης. Τα λόγια του και ο απλός, παιδικός τρόπος που τα είπε, χωρίς να υποψιάζεται τη σημασία τους, με ενθουσίασαν και με δυσκολία κρατήθηκα να μην φωνάξω ένα μπράβο. Και τα άλλα όμως παιδιά της τάξης μιλούσαν για την ανάγνωση με σοβαρότητα και έδειχναν μεγάλο ενδιαφέρον γι αυτή τη μετα-αναγνωστική συζήτηση. Στη συνέχεια της δράσης τα παιδιά διάλεξαν και κατέβασαν από τη βιβλιοθήκη καμιά πενηνταριά βιβλία, τα επεξεργάστηκαν σε ομάδες με τις φοιτήτριες, έγραψαν βιβλιογραφικά καρτελάκια, παρουσίασαν μεταξύ τους όσα είχαν ήδη διαβάσει, τα χώρισαν σε κατηγορίες κλπ. Τα κοιτούσα σκυμμένα πάνω στα βιβλία, να τα ψάχνουν, να διαβάζουν κομμάτια, να δείχνει ο ένας στον άλλον εικόνες και λόγια και η αίσθηση που είχα ήταν ότι η δυναμική τους ήταν τεράστια. Τα παιδιά είναι ανοικτά στην ανάγνωση και στο βιβλίο, καταλαβαίνουν τα πάντα και η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας τους, το να γίνει η ανάγνωση εθισμός, εξαρτάται κατά 90% από μας του ενήλικες και μόνον από μας.
Τι χρειάζεται λοιπόν για να γίνει η ανάγνωση εθισμός; Πρώτα πρώτα συστηματικότητα και επιμονή. Το λένε όλες οι έρευνες. Στο βιβλίο που μόλις εκδόθηκε της Marie Bonnafé, Τα βιβλία κάνουν καλό στα μωρά, τονίζεται, με βάση πολύχρονη έρευνα σε παιδιατρικά κέντρα, παιδικούς σταθμούς και οικογένειες, πως η ανάγνωση στα πολύ μικρά παιδιά, όταν είναι καθημερινή, έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα στη γενικότερη ανάπτυξή τους και βέβαια στη σχέση που αναπτύσσουν με το βιβλίο αργότερα. Μια αμερικανίδα δασκάλα, η Donalyn Miller, στο βιβλίο της The Book Whisperer, γράφει πως για πολλά χρόνια εφαρμόζει την εξής πρακτική: όταν ξεκινά μια σχολική χρονιά ανακοινώνει στους μαθητές της ότι θα έχουν να διαβάσουν, κατά τη διάρκεια της χρονιάς, ο καθένας, σαράντα βιβλία! Οι μαθητές μένουν άφωνοι, μετά διαμαρτύρονται, η δασκάλα τους αντιμετωπίζει με χιούμορ λέγοντάς τους ότι δεν είναι δα και τόσο δύσκολο και προχωρά στο πρόγραμμά της. Αποτέλεσμα: το λιγότερο που διάβασε ποτέ κάποιος μαθητής της ήταν εικοσιτέσσερα βιβλία. Το τελευταίο παράδειγμα θέλει να υπογραμμίσει πως κάποιος γίνεται αναγνώστης όταν περιμένουν από αυτόν να γίνει αναγνώστης και όταν δημιουργούν γύρω του ένα περιβάλλον γεμάτο βιβλία τα οποία διαβάζονται, με διάφορες στρατηγικές, καθημερινά. Το να διαβάζουμε πότε πότε βιβλία σαν να είναι απλώς μια δραστηριότητα του ελεύθερου χρόνου, το να οχυρωνόμαστε πίσω από στερεότυπα περί παντοκρατορίας της εικόνας και των οθονών, το να επιβάλουμε βιβλία της δικής μας επιλογής είναι εντελώς ανεπαρκείς πρακτικές. Η Bonnafé μας δείχνει και κάτι άλλο: δεν υπάρχει μωρό (και άρα άνθρωπος) που να μην ποθεί την ανάγνωση, δηλαδή να μην ποθεί τη μετάβαση σε έναν άλλον κόσμο, τη μεταφορά, την ολοκλήρωση που δε μπορεί να προσφέρει η καθημερινή, αποσπασματική και καμιά φορά σκληρή, γλώσσα. Αρκεί να του δοθεί η δυνατότητα να γίνει η ανάγνωση εθισμός.
http://www.oanagnostis.gr/%ce%b7-%ce%b1%ce%bd%ce%ac%ce%b3%ce%bd%cf%89%cf%83%ce%b7-%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9-%ce%b5%ce%b8%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b2%ce%b5%ce%bd%ce%b5%cf%84%ce%af/
Σχόλια